Sredinom oktobra tim stručnjaka, predvođen general-majorom doktorom
Zoranom Stankovićem, načelnikom Odeljenja za sudsku medicinu i patologiju
VMA, zaputio se ka Sarajevu, u čijoj je okolini otkrivena još jedna
masovna grobnica. U selu Ledići u neposrednoj blizini glavnog grada BiH
ova ekipa ekshumirala je 18. oktobra ove godine 12 tela ljudi za koje je
utvrđeno da su srpske nacionalnosti. Oni su, prema rečima dr Zorana
Stankovića, ubijeni početkom juna 1992. godine, dakle nepunih mesec dana
posle početka ratnih dejstava u tadašnjoj republici SFRJ.
- Likvidirani su civili, članovi tri srpske porodice. Među njima je
najviše Tešanovića - stradalo je osmoro članova familije. Tada
šesnaestomesečnom Milunu, pre egzekucije, slomljene su ruke. Svi
nastradali ubijeni su, kako smo kasnije utvrdili, 10. juna 1992. godine sa
po jednim metkom u potiljak. Sve ovo su evidentirali i predstavnici
međunarodne zajednice - naglašava dr Stanković, konstatujući, vidno
ogorčen, da ove podatke beogradski mediji nisu objavili iako im je, kako
tvrdi ovaj čuveni patolog, bilo ponuđeno. Istog dana u Sarajevu, nastavlja
dr Stanković, pronađeni su posmrtni ostaci dve starice, Stane Mojović
(1926) i Kose Mlađen (1917), kao i Sarajlije Trifka Glišića, koji je
likvidiran 25. septembra 1992. godine u logoru Visoko.
Izvori podataka
Prema njegovim rečima, u poslednje vreme mnogo se govori o žrtvama za
koje su krivi pripadnici oružanih formacija Srba na prostorima bivše SFRJ.
O tome pričaju ljudi koji su, kako ističe dr Zoran Stanković, bili van tih
događaja, pa se on pita koji su njihovi izvori podataka, navodeći da
uglavnom govore neargumentovano. Pri tome, drugoj strani, prema njegovim
rečima, ne pruža se prilika da izloži svoje podatke i dokaze.
- Konkretno, oko slučaja Srebrenica u javnosti se iznose svakakve
informacije. Tako jedna agencija objavljuje da je u ovom gradu i njegovoj
okolini ekshumirano oko 4.500 tela, a pojedini domaći političari čak
navode da postoji 8.000 žrtava, odnosno da je likvidirana cela muška
populacija u Srebrenici. U zvaničnoj evidenciji Haškog tribunala piše da
je do sada iskopano 2.082 tela među kojima je, kako je utvrđeno, jedna
žena, sedmoro dece, u oko 300 slučajeva pol nije mogao biti utvrđen, a
ostalo su muškarci srednje i starije životne dobi - navodi dr Stanković.
On naglašava da podatke do kojih je sa svojim saradnicima došao na terenu
sada koristi sud u Hagu, a njemu nije dozvoljeno da ih iznese na
televiziji. Sve što tvrdi bazira na svom radu na terenu još od 1990.
godine i tako stvorenoj bogatoj bazi podataka i dokumenata o žrtvama
stradalim tokom oružanih dejstava na prostoru bivše SFRJ.
Izgubljena dokumentacija
Prema njegovim rečima, postoje i zvanični podaci o broju nastradalih za
vreme rata u Hrvatskoj. Prvi takvi podaci objavljeni su još 1996. godine.
Tada je rečeno da je u Hrvatskoj poginulo 10.886 lica, a da se oko 2.700
vodi kao nestalo. Samo poređenja radi, ističe dr Stanković, hrvatski
državni organi su posle borbi oko Vukovara tvrdili da je u ovom gradu
poginulo 36.000 civila, pa su onda brojku smanjili na 10.000. Tada je
utvrđeno da su oni za žrtve rata u Vukovaru navodili i ljude koji su
stradali dosta ranije, pre devedesetih, kao što je bio slučaj Slobodana
Letice, koji je poginuo 1986. godine u saobraćajnoj nesreći.
- Poslednji podaci govore da je u Hrvatskoj stradalo oko 20.500 ljudi.
Daljom analizom ovih podataka moglo bi se utvrditi koliko je Srba stradalo
u akcijama "Oluja" i "Bljesak", odnosno da li postoji razlika između
cifara iz 1996. godine i ovih poslednjih, i tako ustanoviti koliko je Srba
ubijeno u ovim akcijama hrvatskih oružanih formacija - objašnjava dr
Stanković, napominjući da svojim istupanjem ne želi da negira tuđe žrtve,
ali ni da minimizira naše gubitke.
Dešava se, čak, kako kaže dr Stanković, da se dokumentacija o masovnim
zločinima do kojih se došlo radom na terenu jednostavno "zagubi". Tako
navodi i slučaj istraživanja masovne grobnice u Mrkonjić Gradu, gde je
otkriveno 181 telo masakriranih Srba - kod 52 evidentirane su povrede
glave. Dokumentacija o ovom zločinu koju je dr Stanković sačinio na 1.200
strana i sabrao u šest kompleta, "nestala" je u Banjaluci. Slično se
dogodilo i sa dokazima protiv Mirka Norca i njegovih saučesnika, koje je
patolog sa VMA poslao Hrvatskom helsinškom odboru.
O saradnji sa Hagom
Dr Zoran Stanković navodi da je predviđeno da haški istražitelji sve
istrage završe do kraja 2004. godine. Analogno ovome, sva suđenja treba da
se privedu kraju do 2008. odnosno 2010. godine.
On ukazuje da Tribunal u Hagu nema ingerencije da istražuje događaje na
Kosmetu posle 10. juna 1999. godine. Prema mišljenju dr Stankovića,
nadležni ministri bi trebalo da na to ukažu Ujedinjenim nacijama po tom
pitanju, a ne Karli del Ponte.
Marko R. Pavlović
