Waterstof - Krant van Waterland - #16 http://www.waterlandstichting.nl/index.php?pid=209
Essay Van partijendemocratie naar sollicitatie-democratie - Reinder Rustema De manier waarop ministers in het kabinet komen deugt niet. Hun positie in de partijtop is belangrijker dan hun kennis of kunde. Daarom moeten de partijbanden tussen minister en volksvertegenwoordiging worden doorgeknipt, zodat het voor zowel burgers als politici duidelijk is wie bestuurt en wie het volk vertegenwoordigt. Voor elke ministerspost moeten de beste bestuurders van het land solliciteren op basis van een door de Tweede Kamer opgesteld profiel. [Het essay is op onderstaande afsluitende alinea's na identiek aan de versie in NRC Handelsblad van 29 augustus] zie http://reinder.rustema.nl/gepubliceerd/nrc29aug06.html ... Maar wat blijft er dan nog over voor de meer directere vormen van democratie? Een referendum, een gekozen bestuurder of ambitieuze volksraadplegingen via internet: de meeste grote partijen behalve het CDA willen wel iets doen om de kiezers de illusie te geven dat ze invloed hebben. Om te kunnen overleven willen ze de burger graag op de een of andere manier met deze moderne¹ middelen bezig houden. Met referenda en stemmen vanuit de huiskamer betrek je het grote publiek wel meer bij het politieke proces, maar het is onwaarschijnlijk dat de tevredenheid van de burgers toeneemt. Het wordt daardoor juist eerder duidelijk dat je in de politiek niet je zin kan krijgen, dat je het debat moet aangaan en met argumenten moet werken. Als volksvertegenwoordigers het volk graag meer bij het politieke proces willen betrekken, kunnen ze beginnen met het stimuleren van het oude petitierecht: een uitstekend middel om iets op de politieke agenda te zetten. Daar is helemaal geen burgerinitiatief¹ of zelfopgelegde verplichting voor nodig. Gekozen bestuurders zijn in de voorgestelde praktijk evenmin noodzakelijk. Het is wel belangrijk dat ze niet langer op ondoorzichtige wijze worden aangewezen, maar door ze rechtstreeks door de burgers te laten kiezen worden juist de bestuurders aangetrokken die goed zijn in campagne voeren en die de taal van het volk spreken. Het is belangrijker als de bestuurder een goede sollicitatie voor de volksvertegenwoordiging doet en de taal van het parlement spreekt. Het is aan de volksvertegenwoordigers om de communicatie met de eigen achterban te verzorgen. Geen enkele persoon heeft in zijn eentje de wijsheid in pacht, laat staan dat hij kan verwoorden wat het volk wil. Alleen dictators en populisten denken dat. In een democratische beschaving dient iedereen te weten dat het hoogstens mogelijk is om jezelf te laten vertegenwoordigen in een debat met wijze vrouwen en mannen die na uitvoerig beraad de bestuurder een richting geven voor het uit te voeren beleid. Meer zit er niet in. De exacte invulling daarvan valt onder de verantwoordelijkheid van de minister. Als die niet goed luistert naar haar of zijn ambtenaren, signalen uit de samenleving negeert en uiteindelijk het vertrouwen van de Kamer verliest, is het tijd voor een andere minister. Als de politieke partijen hun machtsbasis verliezen, ga je in zekere zin toe naar een personendemocratie¹. Maar het gaat er niet zozeer om dat de persoon zelf belangrijker wordt, maar om de problemen waar die persoon zijn politieke lot aan wil koppelen. Politieke partijen noch individuele politici doen de harten van burgers sneller kloppen. Maar als het om belangrijke onderwerpen gaat, is de politiek van acuut belang. Als de individuele volksvertegenwoordiger faalt en zijn of haar achterban accepteert dat niet, dan zullen die stemmen naar een ander gaan. Nu sta je als kiezer machteloos als de partij waar je op hebt gestemd faalt. Tandenknarsend stem je dan toch weer op dezelfde partij omdat er doorgaans geen alternatief is. Er is geen enkele wetswijziging of andere bestuurlijke vernieuwing¹ nodig voor een andere praktijk. Integendeel! Het enige vereiste is dat u voortaan stemt op volksvertegenwoordigers die weten hoe de (ongeschreven) praktijk dient te veranderen en die zich onafhankelijk opstellen. Concreet zou de burger bij de verkiezingen de volgende drie stappen moeten zetten: 1. Een stemwijzer eisen die kandidaten suggereert op basis van individuele ambities in plaats van de programma's van de (gevestigde) partijen of de eigenschappen van kandidaten. 2. Kandidaat-volksvertegenwoordigers vragen een eigen verkiezingsprogramma te publiceren dat uniek is in het politieke landschap en waarop hij of zij afgerekend wil worden over vier jaar. 3. Een e-mailadres doorgeven aan de volksvertegenwoordiger en periodieke verantwoording in de mailbox eisen. Reinder Rustema MA is docent media aan de Universiteit van Amsterdam en webmaster van http://www.petities.nl Een kortere versie van dit stuk verscheen in NRC Handelsblad van 29.8.06. Rustema is twee nieuwe petities gestart: http://ministers.petities.nl (Laat ministers solliciteren¹) en http://volksvertegenwoordigers.petities.nl (Volksvertegenwoordigers houden afstand van politieke partijen¹).
