http://reinder.rustema.nl/gepubliceerd/nrc13nov07.png


Politieke partijen zijn achterhaald als middel om contact met de
burger te houden. De kloof tussen burger en politiek wordt er eerder
door vergroot, meent Reinder Rustema.



Ruud Koole vindt dat 'opinieleiders' een verkeerde analyse maken als
ze afgeven op politieke partijen (Opiniepagina, 31 oktober). Hij
corrigeert hen met een geschiedenisles om te voorkomen dat het
politiek correct wordt politieke partijen niet als oplossing maar als
probleem te zien.

Hij zegt dat partijen vandaag de dag bestaansrecht hebben omdat ze in
het verleden belangrijk zijn geweest. Zoals ze nu functioneren moet
misschien wat bijgesteld worden, maar dat doet niets af aan het
belang van partijen volgens hem.

Het is precies dit soort denken - "zonder politieke partijen kunnen
we niet omdat we zover zijn gekomen dankzij politieke partijen" - dat
typerend is voor dergelijke 'fossielen'.

Toegegeven, de recente nieuwe 'partijen' zijn geen goed voorbeeld
voor de toekomst, maar dat komt vooral omdat nog weinig mensen
voorbij dit systeem kunnen kijken naar een situatie zonder politieke
partijen. Want hoe moet je anders, zoals Koole zegt, "kiezers
mobiliseren, kandidaten rekruteren, politici ter verantwoording
roepen en programmatische alternatieven aanbieden"?

Dit zijn inderdaad zaken die de nieuwe partijen al sinds Fortuyn
slecht doen. Ze nemen kiezers mee uit een bestaande partij zonder een
uitgewerkt alternatief te bieden. Ze zijn vooral bezig, zoals Koole
terecht opmerkt, zich af te zetten tegen de bestaande politieke
partijen en dat maakt nog geen verkiezingsprogramma. Veel verder dan
veel Kamervragen stellen komen ze niet omdat ze niet in staat zijn
coalities te smeden. Een zinloze exercitie, zou Koole dat terecht
noemen.

Maar dat betekent niet dat om die reden politieke partijen het
antwoord zijn. De verenigingsstructuur waarbinnen politieke partijen
werken past heel goed bij de tijd van telegraaf en stoomtrein, toen
het nog niet mogelijk was voor burgers om rechtstreeks, massaal met
een centraal punt te communiceren.

De elektronische massamedia die daarna verschenen maken het mogelijk
om vanuit het centrum slogans naar de individuele burgers te roepen,
wat disciplinerend werkt voor de partijleden. Die slogans gaan snel
rondzingen met inhoudelijke stilstand tot gevolg.

Adolf Hitler heeft zo bijvoorbeeld de radio slim gebruikt om zijn
'beweging' groot te krijgen; de Duitsers toen waren nog minder
getraind in kritisch mediagebruik dan wij nu.

De politieke partijen weten nu niet om te gaan met internet en
mobiele telefonie, behalve om campagne te voeren of om huidige
structuren overeind te houden. Vooral de SP is hier heel goed in.
Ondertussen is de politieke partij op zich achterhaald als middel om
contact met de burger te houden. De kloof wordt er eerder door
vergroot.

Burgers hebben nu op grote schaal onderling contact met elkaar, iets
wat in het telegraaf- en stoomtreintijdperk onmogelijk was. Helaas
zijn er geen volksvertegenwoordigers die in staat zijn om hier
aansluiting bij te zoeken, ook de nieuwe nog niet.

Kiezers moeten beginnen hun volksvertegenwoordiger, die zich
individueel op internet presenteert met een coherent programma, aan
te klikken. De meeste burgers zullen niet eens zelf politiek gaan
winkelen, maar een kandidaat onthouden die in chat- of e-mailvenster
verschijnt als tip door een andere burger.

Hoe de volksvertegenwoordiger daarna zijn communicatie moet
organiseren is een nog onbekend en experimenteel terrein. Sommigen
zullen zich beperken tot een periodieke preek tot de schaapjes,
anderen zullen oude idealen als referenda en internetstemmen van stal
halen.

Dat is allemaal prachtig zolang dat niet op nationaal niveau wordt
gedaan, maar alleen wordt gebruikt tussen volksvertegenwoordiger en
achterban. Zoals mensen ook meer of minder van autoritair optreden
houden, zo kan men dan ook een passende volksvertegenwoordiger
uitkiezen. Vooralsnog zitten de minder autoritaire
volksvertegenwoordigers gevangen in politieke partijen.

Kern van de zaak is dat de mobilisatie meer rondom personen
georganiseerd moet worden, niet rondom een partij. Dat sluit aan bij
hoe wij als mensen gewend zijn te functioneren en hoe internet en
mobiele telefonie dus ook het beste werken.

Iedereen die weleens via een telefonisch keuzemenu via een formulier
op een website bij een callcenter terecht is gekomen weet hoe
moeilijk het is voor organisaties om goed met individuen te
communiceren op een natuurlijke manier. Heeft de burger eenmaal zijn
volksvertegenwoordiger gevonden, dan blijft hij of zij daar elke vier
jaar op stemmen zolang dat goed bevalt.

Zo blijft alleen nog het "ter verantwoording roepen van politici"
zoals Koole dat noemt als belangrijke functie over. Helaas maken
zowel de nieuwe Kamerleden zonder, als de oude Kamerleden met een
partij nog geen onderscheid tussen volksvertegenwoordigers en
bestuurders.

Ministers moeten niet langer voortkomen uit de
volksvertegenwoordiging omdat dit aanzet tot clanvorming in de
ouderwetse politieke partijen. Alleen als individuen kunnen
Kamerleden hun vertegenwoordigende en controlerende werk goed
uitvoeren.

Ze kunnen in vrijheid dagelijks andere coalities smeden. Zonder
partijdiscipline, want er zitten in het kabinet dan geen ministers
uit de eigen club, waarmee je die neiging tot organiseren in een
partij voorkomt. Zolang volksvertegenwoordigers na de verkiezingen
ministers mogen lanceren gaan ze zich onderling organiseren, ten
koste van hun individuele profiel en hun vertegenwoordigende kracht.

Anderzijds moeten ministers zich ook individueel sterk profileren,
maar dan voornamelijk als sollicitant. Ze solliciteren bij de
volksvertegenwoordiging als goede bestuurder met kennis van zaken op
de vacature van een soort politiek afrekenbare directeur-generaal van
het ministerie. Zoals alle bestuurders solliciteren ze dan bij
dezelfde mensen die ook tot ontslag kunnen besluiten: de plenaire
Tweede Kamer.

Hoe de Tweede Kamer dit zou moeten organiseren is de vraag die nog
opgelost moet worden.


R. Rustema is webmaster van http://petities.nl en docent media aan de
Universiteit van Amsterdam.

Het artikel van Ruud Koole is na te lezen op op
http://www.nrc.nl/opinie

_______________________________________________
Gepubliceerd mailing list
Gepubliceerd@reinder.rustema.nl
http://rustema.nl/mailman/listinfo/gepubliceerd

Antwoord per e-mail aan