Η ΑΝΑΤΙΝΑΞΗ «Χωρίς Ζέρβα δεν γινόταν, χωρίς ¶ρη δεν πετύχαινε» Του σπύρου Λουκάτου
Με βάση τη συγκριτική διασταύρωση των μαρτυριών των πρωταγωνιστών της επιχείρησης Γοργοπόταμος, που επέζησαν του πολέμου και έγραψαν σχετικά, εξάγονται τα συμπεράσματα που ακολουθούν 1. Από την άποψη της εκτέλεσης του σχεδίου της επιχείρησης Η επιχείρηση Γοργοπόταμος υπήρξε το παράγωγο της ενωμένης δράσης των ανταρτών του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ, και των Αγγλων σαμποτέρ με πρωταγωνιστές τον Εντι Μάγιερς, τον Αρη Βελουχιώτη και τον Ναπολέοντα Ζέρβα. Αυτή η δράση των ανταρτών του ΕΛΑΣ, σε διπλάσιο αριθμό από τους αντάρτες του ΕΔΕΣ, υπήρξε αποτελεσματική. Με επιτυχία επιτελέστηκε η επικινδυνωδέστερη αποστολή από τις ομάδες του ΕΛΑΣ υπό τον Κωστούλα Αγραφιώτη, με εξουδετέρωση κάθε εχθρικής αντίστασης στο νότιο βάθρο της γέφυρας. Στο βόρειο σημειώθηκε επιπλοκή, που ξεπεράστηκε με τις αντάρτικες ενισχύσεις του σταθμού Διοίκησης, οι οποίοι, κατά τον Μάγιερς, «οι περισσότεροι ήσαν του Αρη και οι λιγότεροι του Ζέρβα». Με επιτυχία επιτελέστηκε και η καταστροφή της γέφυρας από τους Αγγλους σαμποτέρ, ενισχυμένους από τετραμελείς ομάδες ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ υπό τον Μπάρνες. Οι απώλειες της ιταλικής φρουράς, περιορισμένες σχετικά, ενώ απώλειες των ανταρτών ελάχιστες. Ως προς την αξιολόγηση των ηγητόρων του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ, χαρακτηριστική είναι η μαρτυρία του Γουντχάουζ ότι «χωρίς τον Ζέρβα δεν θα γινόταν, χωρίς τον Αρη δεν θα πετύχαινε». 2. Από την άποψη του συμμαχικού αγώνα στη βόρεια Αφρική Η επιχείρηση ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοποτάμου απέκοψε τη συντομότερη και ασφαλέστερη αρτηρία ανεφοδιασμού των εχθρικών υπό τον Ρόμελ δυνάμεων στη Βόρεια Αφρική. Οταν αυτή πραγματοποιόταν, στις 25 προς 26 Νοέμβρη 1942, η 8η υπό τον Μοντγκόμερι στρατιά είχε μεν κερδίσει τη μάχη στο Ελ-Αλαμέιν και ανακαταλάβει Τομπρούκ και Βεγγάζη, όμως είχε σταματήσει προσωρινά την προέλασή της, που ξανάρχισε στις 12 Δεκέμβρη 1942. Στο κρίσιμο διάστημα του σταματήματος αυτής της προέλασης, 27 Νοέμβρη-12 Δεκέμβρη 1942, αν ο Ρόμμελ έπαιρνε ενισχύσεις, μπορούσε να ανατρέψει την εις βάρος των δυνάμεών κατάσταση. Η ανατίναξη της γέφυρας τού στέρησε αυτή τη δυνατότητα και τον ανάγκασε σε συνεχή υποχώρηση. 3. Από την άποψη της Εθνικής Αντίστασης στη χώρα μας Η επιχείρηση κατέδειξε τις μεγάλες δυνατότητες του ένοπλου κατά των κατακτητών της χώρας μας αγώνα, παρά τις πολλλές επιφυλάξεις, που διατυπώνονταν, τότε, εναντίον του. Η επιχείρηση έφερε στο ιστορικό προσκήνιο νέες πρωτοπόρες προοδευτικές δυνάμεις της χώρας μας, που, μαζί με τις παλιές, σηματοδότησαν γι' αυτή νέους ελπιδοφόρους ορίζοντες. Η επιχείρηση ενίσχυσε το ηθικό των ανταρτών, μάλιστα του ΕΛΑΣ, που απέκτησαν αυτοπεποίθηση, ενώ ταυτόχρονα ενδυναμωνόταν ο λαός στο ηθικό του, που πύκνωσε το αντάρτικο κίνημα, μάλιστα του ΕΛΑΣ. Η επιτυχία της επιχείρησης προβλήθηκε σε παγκόσμια κλίμακα και κατέκτησε γνωστή, σε διεθνή κλίμακα, τη δυναμική, την οποία περιέκλειε η ελληνική Εθνική Αντίσταση, και 4. Από την άποψη του γενικού εσωτερικού στη χώρα μας μετώπου Η επιχείρηση φώτισε σ' όλες τις διαστάσεις της την έκρηξη της εθνικής και πολιτικής κρίσης στη χώρα μας, έπειτα από αυτήν. Ο Γοργοπόταμος προκάλεσε συγκλονισμό στους κατακτητές, στην κυβέρνησή τους του Τσολάκογλου και σ' όλο το προπολεμικό κατεστημένο, στην κυβέρνηση του Καΐρου με τον Γεώργιο Β' και στους Αγγλους, οι οποίοι από τώρα σχεδιάζουν τη μελλοντική επεμβατική πολιτική στη χώρα μας. Γι' αυτό ο Γοργοπόταμος, κατά την κρίση μας, συνιστά οριοθετικό σταθμό στις εξελίξεις, που ακολούθησαν, οι οποίες σηματοδοτούνται από τα γεγονότα, που συντελέστηκαν, τόσο κατά την περίοδο της κατοχής, όσο και μετά την απελευθέρωση της χώρας μας. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Βούλγαρης Στέργιος, αντισυνταγματάρχης πεζικού, Ο Γοργοπόταμος, Αθήνα, 1971. Γρηγοριάδης Φοίβος, Ν., Γερμανοί, Κατοχή, Αντίστασις, 1941-1943, τόμ. 5ος, 1973, Γοργοπόταμος σ.σ. 375-403. Γουντχάουζ Κρίστοφερ Μοντάγκιου, Το μήλον της Εριδας, 1948. Του αυτού, η Ελληνική Εθνική Αντίσταση, όπως την έζησα με τους αντάρτες του ΕΔΕΣ και του ΕΛΑΣ, στην Εφημερίδα των Αθηνών Ακρόπολις από αριθμ. 11.550, 11 Απριλίου 1965-αριθμ. 11.553, 15 Απριλίου 1965. Δημητρίου Μήτσος Ν.-Νικηφόρος, Η κατοχή στα βουνά της Ρούμελης. Το χρονικό του Γοργοπόταμου, Αθήνα 1954. Του αυτού, Αντάρτες στα βουνά της Ρούμελης. Χρονικό 1940-1944, τόμ. α-β, Αθήνα 1965. Του αυτού, Γοργοπόταμος, Ελληνες αντάρτες εναντίον του Ρόμελ στα ιστορικά ντοκουμέντα, Αθήνα 1975. Ζέρβας Ναπολέων, Απόρρητα έγγραφα, στην εφημερίδα Αθήνας Ακρόπολις από 21 Δεκεμβρίου 1949-9 Μαρτίου 1950. Ζούκοφ Γ., Κ. Απομνημονεύματα, σκέψεις και στοχασμοί, τομ. 3ος Αθήνα 1971. Hamson Denys, We feef among Greeks, London 1957. Κανελλόπουλος Παν., Τα χρόνια του μεγάλου πολέμου, ιστορική αναδρομή και κείμενα, 1939-1944, Αθήνα 1964. Καρτιέ Ραίημον, Ιστορία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, τομ. 2ος, εκδ. Παπύρου-Λαρούς, Αθήναι. Μάγιερς Εντι, Greed Entanglement, London 1955 και σε ελληνική μετάφραση Ελληνική περιπλοκή στην εφημερίδα της Αθήνας Ακρόπολις από αριθμ. 8.674, 20 Νοεμβρίου 1955-αριθμ. 8.739, 4 Φεβρουαρίου 1956. Πυρομάγλου Κομνηνός, Ο Δούρειος ίππος. Η εθνική και πολιτική κρίσις κατά την κατοχήν, Αθήναι 1958. Του αυτού, Η Εθνική Αντίσταση, Κριτική Εισαγωγή εις την διαμόρφωσή της, Αθήναι, 1947 Σαράφης Στέφανος, Απαντα, τομ. Α'. Ο ΕΛ.ΑΣ., Αθήναι 1964, σ. 58, τομ. 2ος Ιστορικές Αναμνήσεις, Αθήναι 1964, σ.σ. 517-518 Ελευθεροτυπία ιστορικά. ________ Orasi mailing list για την διαγραφή σας από αυτή την λίστα στείλτε email στην διεύθυνση orasi-requ...@hostvis.net και στο θέμα γράψτε unsubscribe Για να στείλετε ένα μήνυμα και να το διαβάσουν όλοι οι συνδρομητές της λίστας στείλτε email στην διεύθυνση Orasi@hostvis.net διαβάστε τι συζητά αυτή η λίστα http://hostvis.net/mailman/listinfo/orasi_hostvis.net Για το αρχείο της λίστας http://www.mail-archive.com/orasi@hostvis.net παλαιότερο αρχίο (έως 25/06/2011) http://www.freelists.org/archives/orasi __________ NVDA δωρεάν αναγνώστης οθώνης ένα πρόγραμμα ανοιχτού λογισμικού http://www.nvda-project.org/ __________ Για καλή Ελληνική και ξένη μουσική, Θεατρικά έργα από το ελληνικό και παγκόσμιο ρεπερτόριο επισκεφθείτε το http://www.isobitis.com Φιλοξενείται δωρεάν από τον server της orasi mailing list http://www.hostvis.net ______________
