TURMAC: Η μεγάλη καπνοβιομηχανία του Μεσοπολέμου > > > > > > > > > > > > > > > > > > > Tην Παρασκευή 27 Μαρτίου και ώρα 20:00, στο Κέντρο Ιστορίας Μπίλη στην > Πλατεία > Ιπποδρομίου, εγκανιάζεται η έκθεση "Turmac, > Καβάλα-Θεσσαλονίκη-Άμστερντάμ: Η > μεγάλη καπνοβιομηχανία του Μεσοπολέμου μέσα από αντικείμενα της συλλογής Γ. > Θωμάρεη". Λίγοι γνωρίζουν την ιστορία αυτής της βιομηχανίας ανατολίτικων > τσιγάρων που παρήκμασε και τελικά εξαφανίστηκε όταν η Δύση εγκαινίασε > την εποχή > του Marlboro. > > > > Τα TURMAC ήταν τα Marlboro της εποχής των Μπασμάδων και των χρυσόφυλλων. > Μια από > τις ιδιαιτερότητες της ιστορίας τους είναι ότι βάσισαν το μάρκετιγκ τους > στη > γυναικεία απελευθέρωση, ενώ τα Marlboro στο «μάτσο» αρσενικό. Γεγονός που > δείχνει ότι η Ανατολή των 20ς και 30ς ήταν πολύ μπροστά σε σχέση με τη > Δύση των > 50ς. Όταν οι Αμερικάνοι προώθησαν τα Virginia αρχίζει η πτώση της > καπνοβιομηχανίας των τσιγάρων TURMAC. Αλλά ας πάρουμε την γοητευτική > ιστορία από > την αρχή. > > Με το βλέμμα στραμμένο στη Δύση, η άφιξη του Οθωμανού (με την πλήρη, > κατά Ορχάν > Παμούκ, σημασία του όρου) μεγιστάνα Kiazim Emin Bey, στον σιδηροδρομικό > σταθμό > του Zevenaar, στην Ολλανδία, μοιάζει σαν ένα επεισόδιο από τις ‘Χίλιες > και μια > Νύχτες’ της Σεχραζάντ. Ο Kiazim ταξίδευε με το ιδιωτικό του τρένο (!), > περιστοιχισμένος πάντα από μέγα πλήθος: συμβούλους, παρατρεχάμενους, > υπηρέτες > και αρειμανίως καπνίζουσες κυρίες του χαρεμιού του, απελευθερωμένες στη > συμπεριφορά, αλλά πάντα στα πλαίσια του χαρεμιού, σύμφωνα με τα προαιώνια > πρότυπα της Ανατολής. > > Στις αρχές του 20ου αιώνα το κάπνισμα έχει γίνει της μόδας: οι γεωργοί > φτιάχνουν > φυτείες καπνού, οι πολίτες φυτεύουν καπνό ακόμα και στους κήπους τους - > ωστόσο η > ποιότητα του καπνού στις χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά και Κέντρου είναι > χαμηλή. Ο > Kiazim ήδη προμηθεύεται τις καλύτερες ποιότητες καπνού της Ανατολικής > Μακεδονίας > και Θράκης, φτιάχνει και δικά του τσιγάρα και πλουτίζει κινούμενος διαρκώς > ανάμεσα στην Καβάλα και την Κωνσταντινούπολη. > > Το 1920 φτάνει στο Zevenaar και, με τον Ολλανδό συνέταιρο του William Carel > Buschhammer δημιουργούν την πολυεθνική TURMAC. > > Η κορυφαία ποιότητα καπνού και η επιθετική και πρωτοποριακή πολιτική > μάρκετινγκ > των Ολλανδών εμπόρων – ανατολίτικη αισθητική και μενταλιτέ, μυθοποιημένη > για > δυτικά ακροατήρια -, έχουν ως αποτέλεσμα τα τσιγάρα TURMAC να φτάσουν > γρήγορα > στη κορυφή της αποδοχής και της κατανάλωσης. > > Χρυσά επιστόμια, υπέροχα πολύχρωμα κουτιά ή πακέτα σε στυλ Αρτ Νουβό, > παλάτια > της Ανατολής, νωχελικές αστές κυρίες που καπνίζουν φορώντας τουρμπάνια, > φτιάχνουν έναν μύθο που ταιριάζει απόλυτα με την ατμόσφαιρα του μεσοπολέμου. > > > > Οι θυγατρικές της TURMAC > > Στην Αίγυπτο: Αλεξόπουλος ABYDOS > Στην Κωνσταντινούπολη: El Selim, Smyrna > Στην Ολλανδία: A. Broches & Co, J. Van Kerckhof > Στις ΗΠΑ: United Cigarette Factories, Penguin > > Οι θυγατρικές της Ανατολής (Αίγυπτος, Τουρκία) διοχέτευαν συνήθως στην > αγορά > τσιγάρα χαμηλότερης ποιότητας, γιατί, κυρίως την δεκαετία του 1930, τα > TURMAC > θεωρούνταν πιθανώς τα καλύτερα τσιγάρα της Ευρώπης. > > Η Ολλανδική φίρμα J. Van Kerckhof ήταν παλαιή βιομηχανία τσιγάρων (από > το1895), > η οποία σχετίζεται και με την συμφωνία μεταξύ των Willem Carel > Buschhammer και > Kiazim Emin Bey για την δημιουργία του εργοστασίου της TURMAC στο > ZEVENAAR, από > Ολλανδικά κεφάλαια το 1921. > > Η United Cigarette Factories αποτέλεσε την προσπάθεια της TURMAC να > εισχωρήσει > στην Αμερικανική αγορά, με άριστης ποιότητας τσιγάρα π.χ. COCKTAIL, FORD κλπ > > Τα Penguin της United Cigarette Factories ήταν εξαιρετικής ποιότητας > τσιγάρα > Μεντόλ για κυρίες (από τα πρώτα μεντόλ στην ιστορία). > > Καβάλα, η Μέκκα του καπνού > > Η Καβάλα, ως κέντρο της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης όπου, από τον 19ο > Αιώνα, καλλιεργείται η εξαιρετική ποικιλία καπνού «μπασμάς» > (χρυσόφυλλα), αλλά > και λόγω του φυσικού λιμανιού της, που έχει τη δυνατότητα εξυπηρέτησης > μεγάλων > εμπορικών πλοίων, καταφέρνει, από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, να > ελέγχει την > επεξεργασία, την εμπορική εκμετάλλευση και το εξαγωγικό εμπόριο των > καπνών της > Βαλκανικής. > > Εξελίσσεται σε μια σημαντική πόλη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όπου ζουν > Έλληνες, Οθωμανοί, Βούλγαροι, Εβραίοι. Η ανάπτυξη του καπνεμπορίου φέρνει > εμπορικούς οίκους της Ευρώπης που επιθυμούν να εξασφαλίσουν τα > πολυπόθητα καπνά, > ακόμα και προξενεία ευρωπαϊκών χωρών για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων > τους. > > Στο περιβάλλον αυτό γεννιέται η TURMAC. > > Η μεγάλη οικονομική ανάπτυξη προκαλεί συνταρακτικές αλλαγές στην > κοινωνία της > Καβάλας, δημιουργώντας μια κοσμοπολίτικη αστική τάξη που συναλλάσσεται > εμπορικά > με την Ευρώπη, αλλά και ένα πολυπολιτισμικό δυναμικό συνδικαλιστικό > κίνημα που > σημαδεύει τα τελευταία χρόνια της οθωμανικής διοίκησης, αλλά και τα > πρώτα της > νέας ελληνικής. Οι καπνεργάτες θα αποτελέσουν, για όλο το διάστημα του > Μεσοπολέμου, τον πολιορκητικό κριό του Ελληνικού εργατικού κινήματος. > > Η οικονομική ζωή της Καβάλας, όσον αφορά στο καπνεμπόριο, περνά σε περίοδο > ύφεσης μετά το 1950, με την επικράτηση της μόδας της ποικιλίας καπνού > «Βιρτζίνια» σε βάρος των ντόπιων ποικιλιών. > > Η στροφή, μετά τον πόλεμο, των Ευρωπαίων καπνιστών προς τις αμερικανικές > ποικιλίες καπνού (Virginia κ.λ.π.) αφενός, η επέλαση της Αρτ Ντεκό > αισθητικής > αφετέρου, η οποία αφαιρεί από την ΤURMAC την ιδιαιτερότητα της ανατολίτικης > έκφρασης, φέρνουν την πτώση. Το τελευταίο πακέτο ΤURMAC παράγεται το 1960. > > > > TURMAC, διαφήμιση και μάρκετινγκ: η Ανατολή, η Αρ Νουβό και η γυναικεία > απελευθέρωση. > > Πέρα από την αναμφισβήτητα κορυφαία ποιότητα καπνών της TURMAC, η θέση της > εταιρείας στην κορυφή των εταιρειών καπνού της εποχής του Μεσοπολέμου, > οφείλεται > στο ιδιοφυές μάρκετινγκ των Ολλανδών εμπόρων. Η προώθηση των προϊόντων της > εταιρείας βασίστηκε σε συνδυασμό δυο προσεγγίσεων: αφενός μεν ήταν ο > μύθος της > Ανατολής, με αισθητική Αρ Νουβό, αφετέρου δε η γυναικεία απελευθέρωση. > > Το όραμα του Kiazim Emin Bey, για ένα τσιγάρο εξαιρετικής ποιότητας που να > παραπέμπει γευστικά, πνευματικά και αισθητικά στην Ανατολή, βρήκε την > τέλεια > έκφραση του στην δουλειά και τέχνη του ζωγράφου A. Galib. Ο Galib υπήρξε > κορυφαίος καλλιτέχνης της Αρ Νουβό με ανατολίτικες αναφορές. H > συνεργασία του > Galib με την TURMAC απέδωσε ορισμένα από τα ωραιότερα δημιουργήματα της > τέχνης > της χρωμολιθογραφίας και μερικά από τα ωραιότερα πακέτα τσιγάρων της > ιστορίας. > > Πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, το γυναικείο κάπνισμα σχετιζόταν με τα > «χαλαρά ήθη» των ιεροδούλων και των περιθωριακών, απειθάρχητων, > επαναστατημένων > γυναικών. Οι Ολλανδοί έμποροι κατάφεραν να αντιστρέψουν αυτόν τον μύθο τις > δεκαετίες του 1920 και του 1930, συνδέοντας το κάπνισμα με τα > απελευθερωτικά > κινήματα των γυναικών και αναδεικνύοντας το τσιγάρο σε σύμβολο της > ανεξαρτησίας > των γυναικών. > > Στο πακέτο APARTO η γυναίκα καπνίζοντας το τσιγάρο της, απεικονίζεται > εντελώς > λευκή με εξαιρετική αγνότητα και καθαρότητα, ώστε να μη συσχετίζεται το > γεγονός > ότι καπνίζει, με αμφίβολο ήθος. Το βλέμμα της μοιάζει αγγελικό, έτσι όπως > καπνίζει το τσιγάρο της. > > Τα «δωράκια» της TURMAC > > Στον μεσοπόλεμο ήταν ευρύτατα διαδεδομένο, μέσα στα πακέτα των τσιγάρων, να > βρίσκονται μικροαντικείμενα για συλλογές. Η μόδα αυτή μεταπολεμικά > διατηρήθηκε > σε άλλα προϊόντα (π.χ. σοκολάτες) που απευθύνονταν κυρίως σε παιδιά. > > Στα συλλεκτικά δώρα της περιλαμβάνεται και μια συλλογή από μικρά > μεταξωτά υφαντά > με όλες τις σημαίες της υφηλίου, του 1930. > > > > Η Συσκευασία - έργο τέχνης > > Υπήρξαν 5 σταθμοί στην εξέλιξη της συσκευασίας τσιγάρων: > 1. 1450, ανακάλυψη τυπογραφίας: Η συσκευασία των προϊόντων δεν είχε > σημειώσει > από την αρχαιότητα μέχρι την ανακάλυψη της τυπογραφίας το 1450 μ.χ. καμία > πρόοδο. Χρησιμοποιούνταν κυρίως πήλινα ή γυάλινα δοχεία. Αυτό αλλάζει με > την > τυπογραφία που επιτρέπει την εκτύπωση ετικετών. Χρειάστηκαν όμως να > περάσουν 300 > χρόνια για να παραχθεί το χαρτί βιομηχανικά. > 2. 1730, κατασκευή τσίγκου: Το 1730 κατασκευάζεται στη Γερμανία για > πρώτη φορά > έλασμα τσίγκου φέρνοντας επανάσταση στην κατασκευή μεταλλικών κουτιών και > κονσερβών. > 3. 1796, εφεύρεση λιθογραφίας: Mε την εφεύρεση της λιθογραφίας γίνεται > δυνατόν > να εκτυπωθούν χρώματα σε χαρτί. > 4. 1905, χαρτί με επίστρωση αλουμινίου (“χρυσόχαρτο”) > 5. 1950, κυκλοφορεί το “σελοφάν” > > Στις αρχές του 20ού αιώνα υπήρχαν λοιπόν όλα τα διαθέσιμα υλικά για τη > συσκευασία των τσιγάρων. > > Η ΤURMAC πρωτοπορεί χρησιμοποιώντας τα νέα αυτά υλικά και μας δίνει τη > δυνατότητα να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη της τεχνολογίας της > συσκευασίας καθώς > και την αισθητική της περιόδου αυτής. Οι συσκευασίες της TURMAC > ακολουθούν τα > σύγχρονα ρεύματα μοντερνισμού της τέχνης ξεκινώντας με σχεδιασμούς > συσκευασιών > σε στιλ Αρ Νουβό, αργότερα Αρ Ντεκό, Bauhaus φτάνοντας μέχρι τα 60’s > όταν πλέον > αναστέλλεται η παραγωγή. > > Οι πρώτες συσκευασίες είναι τσίγκινα κουτιά με έγχρωμη χάρτινη > επικάλυψη. Αυτές > δίνουν τη θέση τους σε τσίγκινα κουτιά με απευθείας εκτύπωση στον τσίγκο. > > Μετά την “ανατολίτικη” αισθητική της πρώτης φάσης της εταιρίας στην > Καβάλα και > την Κωνσταντινούπολη και τη μεταφορά της έδρας στην Ολλανδία, κάνουν > σιγά σιγά > την εμφάνισή τους στην Ευρώπη τσιγάρα προερχόμενα από την Αμερική με > τεχνητά > αρωματισμένο καπνό τύπου Virginia και American Blend, τα οποία και > επικρατούν > μεταπολεμικά, φέρνοντας μαζί τους την ελλειπτική οπτικοεπικοινωνιακή > αισθητική > των σύγχρονων συσκευασιών. > > Έτσι λοιπόν, στην τελευταία φάση της εταιρίας, τα τσίγκινα > αντικαθίστανται από > χαρτονένια κουτιά με σελοφάν και “χρυσόχαρτο” (ακόμη και το λογότυπο της > εταιρίας προσαρμόζεται στις νέες απαιτήσεις). > > > > Το Μέγεθος των κουτιών των Τσιγάρων > > Τα τελευταία 50 χρόνια έχει επικρατήσει, η πώληση των τσιγάρων να > γίνεται σε > κουτιά ή πακέτα των 20 τσιγάρων. Οι παλαιότεροι από μας θυμούνται ότι, > μέχρι την > δεκαετία του 70, υπήρχαν στην αγορά και κουτιά των 10 τσιγάρων. > > Ωστόσο, στην ιστορία της ακμής της εμπορίας του τσιγάρου, η οποία > αρχίζει από > τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, εμφανίστηκαν στην αγορά πολλά μεγέθη > κουτιών τσιγάρων, όπως μεταλλικά κουτιά με επικολλημένη χάρτινη ετικέτα > (των 25 > τσιγάρων). > > Μπορούμε με σχετική βεβαιότητα να υποθέσουμε ότι τα πρώτα κουτιά της > TURMAC που > εμφανίστηκαν στην αγορά ήταν των 25 τσιγάρων. Τούτο δε γιατί τα παλαιότερα > κουτιά της TURMAC που βρίσκουμε, είναι τα, μάλλον άτεχνα κατασκευασμένα, > μεταλλικά κουτιά από κράμα κασσίτερου επί των οποίων έχουν επικολληθεί > χρωμολιθογραφημένες επιγραφές σε χαρτί. Όσα τέτοια κουτιά έχουν βρεθεί > είναι των > 25 τσιγάρων. Η χρωμολιθογραφία επί μεταλλικής επιφάνειας είναι στις > αρχές του > 20ου αιώνα ακόμη νέα τεχνολογία και πολύ ακριβή για μαζική εμπορική χρήση. > > Από την δεκαετία του 1920, η χρωμολιθόγραφη παράσταση μπορεί πια εύκολα να > εκτυπώνεται επί του μετάλλου. Τα μεγέθη στα οποία εμφανίζονται τα κουτιά > τσιγάρων στην αγορά είναι 10, 20 και 25 για την πώληση πακέτων σε > ιδιώτες και 50 > και 100, κυρίως για την πώληση «χύμα» τσιγάρων, πράγμα πολύ συνηθισμένο > μέχρι > και την δεκαετία του 1950. Υπήρξε και ορθιο μεταλλικό κουτί των 20 > τσιγάρων με > ελλειπτικό σχήμα (οβάλ) και χρωμολιθογραφημένο. Προφανώς πολυτελής > κατασκευή, > υψηλού συγκριτικά κόστους, χρησιμοποιήθηκε για την κορυφαία ποιότητα > τσιγάρων > TURMAC, μάρκας APARTO. Το ίδιο ασυνήθιστο σχήμα χρησιμοποιήθηκε επίσης > από την > θυγατρική της TURMAC στην Αμερική United Cigarette Factories, για την > κορυφαία > μάρκα της COCKTAIL. > > Στην ιστορία θα μείνουν και τα κουτιά JEAN HARLOW (The JEAN HARLOW tins). Ο > μύθος λέει ότι το μοντέλο που χρησιμοποιήθηκε για το σχέδιο των κουτιών > των 50 > και 20 (οβάλ) τσιγάρων, της κορυφαίας μάρκας APARTO, ήταν η μεγάλη > χολιγουντιανή > σταρ της εποχής του 30ς. Η ομοιότητα πάντως υπάρχει και είναι > καταπληκτική. Σε > κάθε περίπτωση πρόκειται για αριστουργήματα της τέχνης της > χρωμολιθογραφίας επί > μετάλλου. > > > > Σε κάποιες ιδιαίτερες περιπτώσεις έχουν εμφανιστεί στην αγορά και κουτιά με > ασυνήθιστο αριθμό τσιγάρων όπως π.χ. το πανέμορφο κουτί μάρκας EDIB (τα > EDIB > ήταν τα ελαφριά τσιγάρα της TURMAC που απευθύνονταν κυρίως σε γυναίκες > καπνίστριες) χωρητικότητας 60 !! τσιγάρων, εποχής 1925-30, το οποίο > πρέπει να > κυκλοφόρησε για κάποιον εορταστικό ή αναμνηστικό λόγο. > Εμφανίζονται επίσης μικρά διαφημιστικά πακετάκια των 2 ή 3 τσιγάρων, > αλλά και > πακέτο τσιγάρων ειδικής παραγγελίας (μάρκα SVEA) για να δίνεται δώρο στους > επιβάτες κρουαζιέρας στα Σκανδιναβικά Φιόρδ! > > > > > Το 1ο Σχέδιο της TURMAC. Εμφανίζεται στα πρώτα χρόνια της Εταιρείας > (Δεκαετία > του 1910). > > > > Το 2ο Σχέδιο της TURMAC. Εμφανίζεται σε μεγάλο πλήθος αποχρώσεων και > μικροπαραλλαγών, για 20 περίπου χρόνια. (Δεκαετίες του 1920 και 1930). > > > > Parallax View ________
Orasi mailing list για την διαγραφή σας από αυτή την λίστα στείλτε email στην διεύθυνση orasi-requ...@hostvis.net και στο θέμα γράψτε unsubscribe Για να στείλετε ένα μήνυμα και να το διαβάσουν όλοι οι συνδρομητές της λίστας στείλτε email στην διεύθυνση Orasi@hostvis.net διαβάστε τι συζητά αυτή η λίστα http://hostvis.net/mailman/listinfo/orasi_hostvis.net Για το αρχείο της λίστας http://www.mail-archive.com/orasi@hostvis.net/ παλαιότερο αρχίο (έως 25/06/2011) http://www.freelists.org/archives/orasi __________ NVDA δωρεάν αναγνώστης οθώνης ένα πρόγραμμα ανοιχτού λογισμικού http://www.nvda-project.org/ __________ Για καλή Ελληνική και ξένη μουσική, Θεατρικά έργα από το ελληνικό και παγκόσμιο ρεπερτόριο επισκεφθείτε το http://www.isobitis.com ______________
