Εξαρτημένη μάθηση στη σεξουαλικότητα
Η σεξουαλική επιθυμία μπορεί να είναι προϊόν εξαρτημένης μάθησης (conditioning), μέσα από τη σύνδεση συγκεκριμένων ερεθισμάτων με τη σεξουαλική διέγερση. Για κάποια αγόρια, η σεξουαλική κακοποίηση από άντρα και η πρώιμη έκθεση σε αντρική πορνογραφία, μπορεί να δημιουργήσει ή να εντείνει την ομοφυλοφιλική διέγερση. Το 1901, ο Ivan Pavlov, ένας σοβιετικός συμπεριφοριστής επιστήμονας, ανακάλυψε ότι τα σκυλιά μπορούσαν να μάθουν να εκκρίνουν σάλιο, ως απάντηση στο ερέθισμα του ήχου ενός κουδουνιού. Τα σκυλιά συνήθως εκκρίνουν σάλιο όταν τους δίνεται τροφή, οπότε ο Pavlov αρχικά συνδύασε το χτύπημα του κουδουνιού με την παρουσίαση τροφής στο σκυλί. Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα εφαρμογής αυτού του συνδυασμού, χτύπησε το κουδούνι χωρίς να παρουσιάσει τροφή και διαπίστωσε ότι ο σκύλος πάλι εξέκρινε σάλιο. Συσχετίζοντας τον ήχο του κουδουνιού με την τροφή, ο Pavlov ήταν σε θέση να μεταφέρει την φυσιολογική αντίδραση της σιελόρροιας από ένα ερέθισμα (την τροφή) σε ένα άλλο ερέθισμα (το κουδούνι). Η διαδικασία αυτή έγινε γνωστή ως «εξαρτημένο αντανακλαστικό» ή «κλασική εξαρτημένη μάθηση». Οι άνθρωποι μπορούν να «εκπαιδευτούν» με παρόμοιο τρόπο, δημιουργώντας ισχυρές συσχετίσεις ανάμεσα σε διαφορετικά ερεθίσματα. Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε βιώσει αυτό το φαινόμενο με διάφορους τρόπους, όπως συσχετίζοντας ένα συγκεκριμένο τραγούδι με ένα μέρος ή μια συγκεκριμένη εποχή της ζωής μας ή συνδέοντας μια γεύση ή μυρωδιά με ένα άτομο ή μια εμπειρία από το παρελθόν μας. Ο Donald Hebb (1904-1985) βοήθησε στην κατανόηση αυτού του φαινομένου με την έρευνα και τις θεωρίες του σχετικά με το πώς μαθαίνει ο εγκέφαλος. Είναι γνωστός για τη φράση, «οι νευρώνες που ενεργοποιούνται ταυτόχρονα, συνδέονται μεταξύ τους», το οποίο σημαίνει ότι όταν διαφορετικά νευρωνικά δίκτυα μέσα στον εγκέφαλο ενεργοποιούνται ταυτόχρονα, δημιουργούν συναπτικές συνδέσεις που μπορεί να γίνουν μόνιμες. Σύμφωνα με τη θεωρία του, αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι αποκτούν όλες τις δεξιότητες και τις γνώσεις. Ίσως με αυτό τον τρόπο είναι δυνατόν να «μάθει» κάποιος να ανταποκρίνεται σεξουαλικά σε άλλους του ίδιου φύλου. Αυτό μπορεί να συμβεί μέσω της σεξουαλικής κακοποίησης, του σεξουαλικού παιχνιδιού στην παιδική ηλικία και της πορνογραφίας. Κατά τη διάρκεια σεξουαλικής κακοποίησης από αρσενικό, τα αγόρια εκτίθενται ταυτόχρονα σε αρσενικά ερεθίσματα (τα γεννητικά όργανα, το σώμα, τη φωνή) και στη σεξουαλική διέγερση. Ομοίως, κατά τη διάρκεια του σεξουαλικού πειραματισμού και παιχνιδιού με άλλα αγόρια, τα αρσενικά ερεθίσματα και η σεξουαλική διέγερση συσχετίζονται. Δεδομένου ότι πολλά αγόρια που έχουν κακοποιηθεί σεξουαλικά από άλλα αρσενικά ή που πειραματίζονται σεξουαλικά με άλλα αγόρια, γίνονται ετεροφυλόφιλοι στην ενήλικη ζωή, είναι σαφές ότι η σεξουαλική κακοποίηση δεν «εκπαιδεύει» πάντα τα αγόρια στην ομοφυλοφιλία. Όμως υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι συμβαίνει μερικές φορές. Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές σε άνδρες που τα σεξουαλικά τους ενδιαφέροντα και η σεξουαλική τους συμπεριφορά ως ενήλικες, αντικατοπτρίζουν την πρώιμη σεξουαλική τους κακοποίηση ή πειραματισμό. Για παράδειγμα ένας άντρας μπορεί να έλκεται αποκλειστικά από άνδρες που μοιάζουν και μυρίζουν όπως εκείνος που τον κακοποίησε ή να αναζητά συνεχώς σεξουαλικές καταστάσεις όπως αυτές στις οποίες βίωσε την πρώτη σεξουαλική ευχαρίστηση με τους φίλους της γειτονιάς του. Η επίδραση της πορνογραφίας στα νεαρά αγόρια μπορεί να είναι κάπως πιο άμεση. Η πορνογραφία που προβάλλει άνδρες ή αγόρια, βάζει τους άνδρες σε ένα σεξουαλικό πλαίσιο. Μερικά αγόρια που βλέπουν αυτή το πορνογραφικό υλικό, μπορεί να αντιδράσουν αυτόματα με σεξουαλικά συναισθήματα, λόγω της παρουσίας άλλων προδιαθεσικών παραγόντων στη ζωή τους, όπως η ασυμφωνία φύλου ή ο διαχωρισμός από το ίδιο φύλο. Όμως είναι πιθανό ότι τα αγόρια που δεν έχουν προδιαθεσικούς παράγοντες, θα μπορούσαν να αντιδράσουν στις πορνογραφικές εικόνες με έντονα συναισθήματα δέους, έκπληξης, περιέργειας, φθόνου ή φόβου ότι «θα τους πιάσουν». Και είναι πιθανό ότι στο εξαιρετικά σεξουαλικό πλαίσιο της πορνογραφίας, αυτά τα παιδιά μπορεί να μπερδέψουν αυτά τα συναισθήματα με τη σεξουαλική διέγερση. Τα αγόρια που βλέπουν πορνογραφικό υλικό, συνήθως επίσης αυνανίζονται ενώ το κοιτάζουν ή ενώ το σκέφτονται αργότερα. Αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει ακόμη μεγαλύτερες συσχετίσεις μεταξύ ανδρισμού και σεξουαλικών συναισθημάτων. Από τη στιγμή που θα το μάθουν, οι ευχάριστες σεξουαλικές δραστηριότητες ενισχύονται καθώς τα αγόρια συνεχίζουν να συμμετέχουν σε αυτές. Συμπεριφορές που καλύπτουν τη συναισθηματική δυσφορία είναι ιδιαίτερα πιθανό να ενισχυθούν καθώς τα αγόρια καταφεύγουν σε αυτές ξανά και ξανά για να νιώσουν ανακούφιση. Άνδρες που κάνουν ψυχοθεραπεία συχνά αναφέρουν ότι έχουν χρησιμοποιήσει την πορνογραφία και την ομοφυλοφιλική συμπεριφορά για να σταματήσουν το συναισθηματικό πόνο και τη δυσφορία. Όταν ένα αγόρι διεγείρεται σεξουαλικά από ανδρικές εικόνες, αυτό μπορεί να τον κάνει να πιστέψει ή να επιβεβαιώσει ότι είναι ομοφυλόφιλος. Στη συνέχεια, μπορεί να γίνει μια «μαθημένη» πλευρά της ταυτότητάς του. *Πηγές: http://genderwholeness.com, http://borngay.procon.org Παναγιώτα Δ. Κυπραίου, Ψυχοθεραπεύτρια - Συντονίστρια Σχολών Γονέων, www.psychotherapeia.net.gr Γιώργος ________ Orasi mailing list για την διαγραφή σας από αυτή την λίστα στείλτε email στην διεύθυνση orasi-requ...@hostvis.net και στο θέμα γράψτε unsubscribe Για να στείλετε ένα μήνυμα και να το διαβάσουν όλοι οι συνδρομητές της λίστας στείλτε email στην διεύθυνση Orasi@hostvis.net διαβάστε τι συζητά αυτή η λίστα http://hostvis.net/mailman/listinfo/orasi_hostvis.net Για το αρχείο της λίστας http://www.mail-archive.com/orasi@hostvis.net/ παλαιότερο αρχίο (έως 25/06/2011) http://www.freelists.org/archives/orasi __________ NVDA δωρεάν αναγνώστης οθώνης ένα πρόγραμμα ανοιχτού λογισμικού http://www.nvda-project.org/ __________ Για καλή Ελληνική και ξένη μουσική, Θεατρικά έργα από το ελληνικό και παγκόσμιο ρεπερτόριο επισκεφθείτε το http://www.isobitis.com ______________
