http://www.selftherapy.gr
Μαρία Λασσιθιωτάκη Τα στερεότυπα όπως προαναφέρθηκε σε προηγούμενο άρθρο, με θέμα «ο έλεγχος του περιβάλλοντος» είναι μια μορφή κατηγοριοποίησης, οι έτοιμες λύσεις, που μας βοηθούν να επικοινωνήσουμε ή να συναλλαγούμε σε μια δεδομένη χρονική στιγμή με τους άλλους, σε μια προσπάθεια να είμαστε προετοιμασμένοι, ή να νιώσουμε ξεχωριστοί ή να βρεθούμε σε πλεονεκτικότερη, από τους άλλους, θέση. Τα στερεότυπα, είναι, λοιπόν, ένας από τους τρόπους, που χρησιμοποιούμε για να κερδίσουμε χρόνο, να μην καθυστερήσουμε να πάρουμε θέση και απόφαση απέναντι σ ενα φαινόμενο, σε μια κατάσταση, σ ένα άνθρωπο ή μια ομάδα. Κατά κάποιο τρόπο καταλαμβάνουν ένα συμβολικό χώρο, ανάμεσα σ αυτό, που πράγματι συμβαίνει στον έξω κόσμο και την προσωπική μας αντίληψη και δίνουν απάντηση στο ερώτημα: «Εμείς κι αυτοί». Με τα στερεότυπα είμαστε σε μια στάση επιφυλακής, περιμένουμε από τους άλλους ένα συγκεκριμένο ρεπερτόριο συμπεριφορών, επειδή και μόνο ανήκουν σε μια ομάδα πληθυσμού. Έτσι, κανονίζουμε κι εμείς ανάλογα τις συμπεριφορές μας, διαμορφώνουμε τις επιθυμίες μας και τις προσδοκίες μας, έτσι ώστε να αποφύγουμε τους αιφνιδιασμούς και τις απογοητεύσεις. Τα στερεότυπα έχουν αρνητική ή θετική συναισθηματική φόρτιση και μπορούν να μας οδηγήσουν σε λάθος επιλογές, επειδή συγκεντρώνουν ορισμένα αληθινά αλλά, τις περισσότερες φορές, φανταστικά χαρακτηριστικά. Π.χ., ένα θετικά φορτισμένο στερεότυπο θεωρεί, ότι ένας καλλιτέχνης είναι αναγκαστικά ευαίσθητος και γενναιόδωρος. Αντίθετα, αν πρόκειται να έχουμε κάποια συναλλαγή με ένα Αλβανό, τότε χωρίς πολλή σκέψη, θα είμαστε επιφυλακτικοί και προσεκτικοί, επειδή στην ομάδα των Αλβανών καταλογίζεται παραβατική και ασυνεπής συμπεριφορά. Αν πάλι πρόκειται για Ρωσοπόντιο, Ρουμάνο, Βούλγαρο κλπ., θα πάρουμε διαφορετική στάση και θα έχουμε διαφορετική συμπεριφορά, χωρίς να μπαίνουμε κάθε φορά στον κόπο να δούμε πώς είναι το συγκεκριμένο άτομο. Τα στερεότυπα είναι συνήθως λίστες επιθέτων, μια απαρίθμηση χαρακτηριστικών, που δήθεν διακρίνουν μια συγκεκριμένη ομάδα. Προϊόντα της κοινής πείρας, της κοινωνικής συναλλαγής και της εκλαϊκευμένης ψυχολογίας, οδηγούν σε στιγματισμό ατόμων και ολόκληρων ομάδων. Συνήθως, όπως αναφέρει ο J.P Leyens στο βιβλίο του «είμαστε όλοι ψυχολόγοι;», έχουν κάποιο «κόκκο αλήθειας» αλλά δεν είναι σχεδόν ποτέ η αλήθεια. Η φυλή, το φύλο, η εθνικότητα ή η θρησκεία κάποιου είναι αντικείμενο στερεοτυπικών αντιλήψεων αλλά και ο τόπος καταγωγής και κατοικίας, το επάγγελμα, η σωματική και ψυχική υγεία, το μορφωτικό επίπεδο, κ.λ.π. Π.χ: Στερεότυπα για τα φυλετικά χαρακτηριστικά: Λέγεται, ότι οι Έλληνες είναι έξω καρδιά, συναισθηματικοί, επιπόλαιοι, ανοργάνωτοι στην δουλειά τους, οι Αμερικάνοι οργανωμένοι, ανοικτά μυαλά στις επιχειρήσεις, οι Γάλλοι καλοφαγάδες, σνομπ, σωβινιστές, οι Αγγλοι φλεγματικοί, ακάθαρτοι κλπ. Ως προς το φύλο: Οι γυναίκες είναι γκρινιάρες αλλά και στοργικές, τρυφερές, υποχωρητικές, οι άνδρες δυναμικοί, περισσότερο λογικοί παρά συναισθηματικοί. Ως προς την Θρησκεία: Οι καθολικοί είναι περισσότερο δογματικοί από τους ορθόδοξους, ή γενικότερα οι θρησκευόμενοι εγκαταλείπονται περισσότερο στον Θεό και δεν ενεργούν σύμφωνα με την δική τους βούληση. Ανάλογα παραδείγματα και σε τέτοιο βαθμό, που να αποτελούν ατομικό χαρακτηριστικό έχουμε γι αυτούς, που κατάγονται από διάφορα μέρη της Ελλάδας ή κατοικούν σε συγκεκριμένες περιοχές της Πρωτεύουσας, χαρακτηρισμένες υποβαθμισμένες ή αναβαθμισμένες. Κάνοντας όμως χρήση των στερεοτύπων και χωρίς, κατ ανάγκη, να διαθέτουμε εχθρικά συναισθήματα, χάνουμε την ευκαιρία να επεξεργασθούμε, στην διάρκεια της επικοινωνίας, με τον δικό μας τρόπο τα πράγματα, τις καταστάσεις ή την ατομική ιστορία των ανθρώπων. Έτσι, δημιουργούμε αλλά και κινδυνεύουμε να γίνουμε όλοι θύματα της στατιστικής. Δίνοντας αξία στα ποσοτικά και όχι τα ποιοτικά δεδομένα, κατασκευάζουμε ομάδες αποκλεισμού, τοποθετούμε ανθρώπους στο περιθώριο ή τους οδηγούμε στον αυτοαποκλεισμό και τη μαθημένη ανημπόρια, ανίκανους να εκφράσουν την αγανάκτησή τους ή να προχωρήσουν σε κοινωνικές συγκρούσεις, για να προστατεύσουν τον εαυτό τους και την ομάδα τους. ________ Orasi mailing list για την διαγραφή σας από αυτή την λίστα στείλτε email στην διεύθυνση orasi-requ...@hostvis.net και στο θέμα γράψτε unsubscribe Για να στείλετε ένα μήνυμα και να το διαβάσουν όλοι οι συνδρομητές της λίστας στείλτε email στην διεύθυνση Orasi@hostvis.net διαβάστε τι συζητά αυτή η λίστα http://hostvis.net/mailman/listinfo/orasi_hostvis.net Για το αρχείο της λίστας http://www.mail-archive.com/orasi@hostvis.net/ Εναλλακτικό αρχείο: http://hostvis.net/pipermail/orasi_hostvis.net/ παλαιότερο αρχίο (έως 25/06/2011) http://www.freelists.org/archives/orasi __________ NVDA δωρεάν αναγνώστης οθόνης ένα πρόγραμμα ανοιχτού λογισμικού http://www.nvda-project.org/ _____________ Τα ηχογραφημένα βιβλία με φυσική φωνή που ανεβαίνουν στις βιβλιοπροτάσεις προσφέρονται από τις βιβλιοθήκες που λειτουργούν οι φορείς των τυφλών ____________
