Ο Άγνωστος Κόσμος της Σαϊεντολογίας στην Ελλάδα
Η αυτοαποκαλούμενη «Ελληνική Εκκλησία της Σαϊεντολογίας» προσεγγίζει
περαστικούς στην οδό Ασκληπιού, προσφέροντας αμφιλεγόμενα τεστ άγχους και
προσωπικότητας. Πρόσφατα αγόρασε ένα πολυώροφο ακίνητο στην περιοχή των
Αμπελοκήπων, έναντι 2.260.000 ευρώ. Όλα δείχνουν ότι διεκδικεί ένα
λαμπρότερο μέλλον. Εμείς ερευνήσαμε το πρόσφατο παρελθόν της.
Χρόνος ανάγνωσης:
34
.'
Η είσοδος στην Ελληνική Εκκλησία της Σαϊεντολογίας, στην οδό Ασκληπιού 9.
Σάββατο 06 Οκτωβρίου 2018
Κείμενο & Φωτογραφίες
Θοδωρής Χονδρόγιαννος
«Τι σε απασχολεί στη ζωή σου;», με ρωτάει η Άννα, υπεύθυνη για την εγγραφή
νέων μελών στην Ελληνική Εκκλησία της Σαϊεντολογίας, την ώρα που ο ήχος
από τον εκτυπωτή θροΐζει στα αυτιά μου.
«Έχω πρόβλημα στη δουλειά μου», απαντάω.
«Δηλαδή;»
«Έχω πολύ άγχος και δεν μπορώ να βρω ελεύθερο χρόνο».
Με δύο λόγια
Η Άννα παίρνει μερικά δευτερόλεπτα για να σκεφτεί. «Έχω τη λύση στο
πρόβλημά σου», μου λέει και με μία γρήγορη κίνηση αρπάζει ένα βιβλίο από
το ράφι που βρίσκεται δίπλα της. Το αφήνει πάνω στο τραπέζι. «Τα
Προβλήματα της Εργασίας», είναι ο τίτλος του. Στο εξώφυλλο διαγράφεται η
φιγούρα ενός αποκαμωμένου εργαζόμενου, ανάμεσα σε γρανάζια που θυμίζουν
εργοστάσιο του '50.
«Με αυτό το βιβλίο θα μπορέσεις να είσαι πιο αποδοτικός στη δουλειά σου
και θα έχεις χρόνο για σένα και τους φίλους σου», μου λέει χαμογελώντας.
«Θέλω να το διαβάσω», λέω αμήχανα.
«Πολύ χαίρομαι. Πάμε να το αγοράσεις; Κοστίζει 35 ευρώ», απαντάει η Άννα.
Πηγαίνουμε μαζί στο ταμείο. Πληρώνω και παίρνω την απόδειξη.
70 ευρώ μέσα σε λίγα λεπτά
Είναι αρχές του 2017 και βρίσκομαι στην Εκκλησία της Σαϊεντολογίας, επί
της οδού Ευριπίδου 11, στο κέντρο της Αθήνας, κάτω από την πλατεία
Κλαυθμώνος (δηλαδή πριν ακόμη μετακομίσει στην οδό Ασκληπιού, απέναντι από
την νομική σχολή). Για την Σαϊεντολογία ξέρω ελάχιστα πράγματα. Ένα από
αυτά είναι ότι πριν από μένα, περισσότεροι από 25.000 άνθρωποι στην Ελλάδα
πέρασαν το κατώφλι της, όπως έχει ισχυριστεί η αυτοαποκαλούμενη Εκκλησία
της Σαϊεντολογίας. Τα τελευταία χρόνια υπολογίζεται πως υπάρχουν περίπου
500 ενεργοί Σαϊεντολόγοι στην Ελλάδα. Θέλω να μάθω τι τους μάγεψε και τι
τους απομάκρυνε από την εκκλησία. Η εμπειρία μου θα κρατήσει σχεδόν δύο
χρόνια.
Στους τοίχους της εκκλησίας βλέπω τεράστιες ξύλινες βιβλιοθήκες, με βιβλία
του ιδρυτή της Σαϊεντολογίας Λ. Ρ. Χάμπαρντ, του Αμερικανού συγγραφέα
φανταστικών ιστοριών, ο οποίος αφού απέτυχε να σπουδάσει μηχανολογία και
να κάνει καριέρα στο Αμερικανικό Ναυτικό, αποφάσισε να φτιάξει μία
θρησκεία. Γύρω μου παρατηρώ ανθρώπους που κάθονται σε γραφεία και
δουλεύουν μπροστά σε υπολογιστές, σαν να κάνουν οποιαδήποτε διοικητική
δουλειά.
«Θα ήταν καλό να έρχεσαι και να μελετάς το βιβλίο εδώ, με τη βοήθεια του
επόπτη», μου λέει η Άννα. «Είναι ένας άριστα καταρτισμένος Σαϊεντολόγος,
που μπορεί να σου λύσει απορίες και να σε βοηθήσει να καταλάβεις δύσκολες
λέξεις που θα βρεις στο βιβλίο».
«Χρειάζεται να κάνω κάτι για να μελετάω στον χώρο της Εκκλησίας με τον
επόπτη;», ρωτάω.
«Μία δωρεά των 35 ευρώ», απαντάει.
Πληρώνω ξανά. Μέσα σε λίγα λεπτά, έχω δώσει 70 ευρώ. Αφού πάρω την
απόδειξη, η Άννα μου ζητάει να την ακολουθήσω σε ένα δωμάτιο.
Η υπόσχεση ενός καλύτερου μέλλοντος
«Κάθισε», μου λέει και μου δείχνει ένα παραδοσιακό ξύλινο σκαμπό. Κάθομαι.
Ακριβώς απέναντί μου είναι τοποθετημένη μία μεγάλη σύγχρονη τηλεόραση.
«Τώρα θα δεις ένα φιλμ. Λέγεται Προσανατολισμός και θα σε κατατοπίσει γύρω
από όσα κάνουμε στην εκκλησία μας. Κρατάει περίπου ένα τέταρτο»,
συμπληρώνει.
«Θα μπορούσα να έχω ένα χαρτί και ένα μολύβι για να κρατώ σημειώσεις;»,
ρωτάω. Η Άννα μου χαμογελά και χωρίς να πει κουβέντα μου δίνει ένα κόκκινο
μολύβι και ένα λευκό χαρτί.
Την ώρα που ο ήχος από τα ψηλοτάκουνα παπούτσια της ξεθωριάζει έξω από την
πόρτα του δωματίου, η μεγαλοπρεπής μουσική του βίντεο γεμίζει τον χώρο. Οι
εικόνες είναι βγαλμένες από τις πιο παραδεισένιες γωνιές της Γης, καμία
σχέση με τα βρώμικα και δύσοσμα στενά της Αθήνας που περπάτησα, για να
φτάσω μέχρι την εκκλησία. Πανευτυχείς άνθρωποι παρουσιάζονται με βιβλία
Σαϊεντολογίας στο χέρι να επισκέπτονται πλούσιους και εντυπωσιακούς ναούς.
Μία δυνατή ανδρική φωνή αρχίζει να διηγείται: «Η παραγωγή αυτού του φιλμ
έχει γίνει, για να σας δώσουμε την ευκαιρία να κατανοήσετε τι είναι η
Σαϊεντολογία και πώς να επωφεληθείτε από αυτήν». Ο παρουσιαστής του βίντεο
λέει με υπερηφάνεια ότι η Σαϊεντολογία διαθέτει το Κέντρο Διασημοτήτων για
τους celebrities του Hollywood και ότι υπάρχουν «εκατομμύρια Σαϊεντολόγοι»
ανά τον κόσμο.
cruisescientology000_par2004091816764.jpg
Ο Τομ Κρουζ είναι από τα πιο προβεβλημένα μέλη της Εκκλησίας της
Σαϊεντολογίας. Το 2016 είπε: «Είμαι Σαϊεντολόγος 30 χρόνια και χωρίς αυτό
δεν θα ήμουν εκεί που είμαι. Είναι λοιπόν όμορφη θρησκεία. Είμαι τρομερά
περήφανος». [Pierre-Philippe Marcou/AFP]
Προσθέτει ότι «η Σαϊεντολογία είναι μία αναγνωρισμένη θρησκεία». Αυτό δεν
είναι ακριβές για την Ελλάδα, όπως μας ενημέρωσε το υπουργείο Παιδείας.
Συγκεκριμένα, αν και στην Ελλάδα δεν υφίσταται σύστημα άμεσης αναγνώρισης
μίας θρησκείας, το υπουργείο Παιδείας δεν έχει παραχωρήσει στην
Σαϊεντολογία άδεια λειτουργίας ευκτήριου οίκου ή ναού, για την οποία
πάντοτε εξετάζεται η συνδρομή των νόμιμων προϋποθέσεων για την
συνταγματική προστασία μιας θρησκείας.
Όμως τώρα δεν έχει σημασία το γράμμα του νόμου, αλλά η σωτηρία της ψυχής.
«Όπως ο Βούδας, έτσι και ο Χάμπαρτ έλεγε ότι είναι απλά ένας άνθρωπος
[...] Σήμερα είναι ο πιο δημοσιευμένος και μεταφρασμένος συγγραφέας όλων
των εποχών», λέει το φιλμ και συνεχίζει παρουσιάζοντας πολλά από τα 1.084
βιβλία του Χάμπαρτ που πωλούνται στην εκκλησία και δίνουν σε κάθε
Σαϊεντολόγο την ευκαιρία, μέσα από ανώτερες θρησκευτικές εμπειρίες, να
φτάσει «σε υψηλότερα επίπεδα επίγνωσης, ελευθερίας και ικανότητας».
Σταδιακά, κατάλαβα ότι το βίντεο είχε ως σκοπό να με μυήσει στον λαμπερό
κόσμο μιας θρησκείας, στην οποία συμμετέχουν διάσημοι από όλον τον κόσμο,
που πιστεύουν στο όραμά της για έναν καλύτερο κόσμο.
42377915_210756932951441_1795769961541533696_n_censored.jpg
Υποστηρικτές της Σαϊεντολογίας έξω από το νέο χώρο της εκκλησίας, στην οδό
Ασκληπιού 9, μοιράζουν φυλλάδια και διαφημίζουν το περίφημο «Τεστ Οξφόρδης
για την Ανάλυση Ικανοτήτων», το οποίο έχει δεχτεί έντονη κριτική από την
επιστημονική κοινότητα.
Το γραφείο του αποβιώσαντα Ρον Χάμπαρτ
«Καλώς ήρθες στην Εκκλησία μας», αναφωνεί η Άννα μετά το τέλος της
προβολής. Αφού της κάνω μερικές ερωτήσεις, μου λέει πως «ήρθε η ώρα να
δεις κάτι πραγματικά ενδιαφέρον».
Την ακολουθώ σε έναν διάδρομο και σύντομα φτάνουμε μπροστά σε μία ανοιχτή
πόρτα. Ένα πορφυρό σχοινί απαγορεύει την είσοδο. Μπροστά μου βλέπω ένα
πεντακάθαρο και τακτοποιημένο γραφείο. Είναι λίγο παλιομοδίτικο και δεν
ξέρω με τι ακριβώς πρέπει να εντυπωσιαστώ.
«Αυτό είναι το Τμήμα 21. Είναι το γραφείο του Ρον, της "πηγής" της
Σαϊεντολογίας», λέει η Άννα αναφερόμενη στον Ρον Χάμπαρτ. Τα μάτια της
είναι γεμάτα θαυμασμό και συγκίνηση.
«Αν και έχει πεθάνει, όλες οι Εκκλησίες της Σαϊεντολογίας έχουν ένα άδειο
γραφείο που δεν χρησιμοποιεί κανείς. Το κάνουμε για να δείξουμε ότι
παραμένουμε πιστοί στα ιδεώδη του και να τον ευχαριστήσουμε που μας έδωσε
τη δυνατότητα να φτάσουμε σε υψηλότερες καταστάσεις ύπαρξης», προσθέτει.
1920px-l._ron_hubbard_in_1950.jpg
O ιδρυτής της Σαϊεντολογίας, Λ. Ρον Χάμπαρτ, το 1950 στο Λος Άντζελες. Στο
υπερατλαντικό ταξίδι που έκανε με την «Θαλάσσια Οργάνωση», μία ομάδα
επίλεκτων Σαϊεντολόγων, ο Χάμπαρτ επισκέφτηκε την Κέρκυρα, την περίοδο
1968-69.
«Μην ανησυχείς αν κάτι σου φαίνεται περίεργο, με τον καιρό θα τα
καταλάβεις όλα», μου λέει η Άννα, μάλλον καταλαβαίνοντας ότι όλα αυτά μου
φαίνονται περίεργα. «Τώρα σημασία έχει ότι ο Ρον (σ.σ. ο αποβιώσας) μπορεί
να σε βοηθήσει να μπεις στον δρόμο της ανώτερης πνευματικής ύπαρξης»,
συμπληρώνει καθώς αφήνουμε το Τμήμα 21.
«Πώς ακριβώς μπορώ να φτάσω σε ανώτερα πνευματικά επίπεδα;», ρωτάω.
«Με το να γίνεις μέλος της Ελληνικής Εκκλησίας της Σαϊεντολογίας»,
απαντάει.
Δεν περνούν λίγα λεπτά και έχω την κάρτα μέλους στα χέρια μου. Είναι μόνο
για έξι μήνες, καθώς για να γίνω δια βίου μέλος της Εκκλησίας πρέπει να
δώσω πάνω από 4.000 ευρώ, όπως θα διαβάσω αργότερα σε ένα έντυπο που θα
μου στείλει ταχυδρομικά στο σπίτι η Σαϊεντολογία. «Ήρθε η ώρα να
ξεκινήσεις τη μελέτη και ένα νέο δρόμο πνευματικής ζωής», μου λέει η Άννα
και με συγχαίρει για την ένταξή μου στην εκκλησία.
Η μελέτη με την επόπτρια
Η Άννα με συνοδεύει μέχρι την αίθουσα μελέτης με τον επόπτη. Αφού
κατεβούμε αρκετά σκαλιά, φτάνουμε μπροστά σε μία ψηλή, ξύλινη πόρτα. Την
ανοίγει, κάνοντας μία γκριμάτσα για το έντονο τρίξιμό της. Μου ζητά να
περάσω μέσα.
«Ησυχία, παρακαλώ», λέει η Βανέσσα, που αργότερα θα μάθω πως είναι μία από
τους δύο επόπτες.
Κάθομαι στο τελευταίο τραπέζι, σαν μαθητής που αλλάζει σχολείο και μπαίνει
για πρώτη φορά στην καινούρια τάξη του. Πάνω στο γραφείο υπάρχουν πολλά
λεξικά, ξενόγλωσσα και ερμηνευτικά, καθώς και μολυβοθήκες, όπου βρίσκει
κανείς χρωματιστά στυλό, γόμες, μολύβια και ξύστρες. Στους τοίχους είναι
κρεμασμένα πτυχία σεμιναρίων Σαϊεντολογίας.
«Δεν αφήνουν τους ρεπόρτερ να μπουν μέσα. Βλέπουν τους δημοσιογράφους όπως
τους σεξουαλικά διεφθαρμένους»
Λουίς Θερού, παραγωγός του «My Scientology Movie»
Η ώρα είναι περασμένη και στην αίθουσα υπάρχει μόλις άλλος ένας μαθητής. Η
Βανέσσα έρχεται στο τραπεζάκι σαν δασκάλα του δημοτικού. «Εδώ θα μάθεις
πολλά πράγματα. Κάθε φορά που έρχεσαι, θα φέρνεις το βιβλίο σου. Θα
μελετάς και θα απαντάς γραπτώς στις ασκήσεις του τετραδίου εργασιών.
Είμαστε σύμφωνοι; Ό,τι μαθαίνουμε εδώ, πρέπει να το εφαρμόζουμε στη ζωή.
Έχεις κάποια απορία μέχρι εδώ;», με ρωτάει.
«Ναι, έχω μία», λέω ξύνοντας το μολύβι μου και ψάχνοντας το καλαθάκι για
να πετάξω τα υπολείμματα. «Γιατί υπάρχουν τόσα λεξικά πάνω στα θρανία;»
«Η Σαϊεντολογία έχει μία πολύ ειδική ορολογία», μου απαντάει. «Όσοι δεν
έχουν μελετήσει, δεν μπορούν να την καταλάβουν. Γι' αυτό έχουμε τα λεξικά,
για να αναζητούμε τους ορισμούς των λέξεων».
Για κάμποση ώρα μελετάμε μαζί την εισαγωγή και το πρώτο κεφάλαιο. «Είσαι
πολύ τυχερός που θα αντιμετωπίσεις τα προβλήματα της δουλειάς σου με τα
κείμενα του Χάμπαρτ», μου λέει η Βανέσσα λίγο πριν φύγω. «Θα μάθεις τους
θεμελιώδεις νόμους της εργασίας, το μυστικό της αποδοτικότητας και τον
βασικό παράγοντα που σου προκαλεί εξάντληση στη δουλειά. Εμείς έχουμε την
τεχνολογία για να αποκτήσεις τη σταθερότητα που θέλεις στο χώρο εργασίας
και τη ζωή σου. Είσαι πολύ τυχερός που είσαι κοντά στη Σαϊεντολογία».
42675673_239766800050905_7772672778804658176_n.jpg
H επιστολή και η κάρτα μέλους της Διεθνούς Ένωσης Σαϊεντολόγων που έλαβα
σπίτι μου αφού έγινα μέλος στην Ελληνική Εκκλησία της Σαϊεντολογίας.
Ωστόσο, έγινα μέλος για μόλις έξι μήνες, αφού για να γίνω δια βίου μέλος
έπρεπε να πληρώσω 5.000 δολάρια.
Η τελευταία επίσκεψη
Από την πρώτη μου επίσκεψη, η Σαϊεντολογία μου υποσχέθηκε έναν θαυμαστό
καινούριο κόσμο. Πολύ σύντομα, αυτός ο κόσμος δεν ήταν πια διαθέσιμος.
«Έμαθα ότι ζητήσατε κάποια προσωπική βοήθεια για το πώς μπορείτε να
βελτιωθείτε στον τομέα της εργασίας», μου είπε η Μαρία, η Σαϊεντολόγος που
με περίμενε στην είσοδο της εκκλησίας κατά την επόμενη επίσκεψή μου.
«Εκτιμώ αφάνταστα ότι δεν κρύψατε την ιδιότητά σας ως δημοσιογράφος.
Ωστόσο, στο παρελθόν συνάδελφοί σας έκρυψαν την ιδιότητά τους, για να μας
κάνουν κακό. Δεν λέω ότι έχετε τέτοια πρόθεση. Όμως για να έρθει κάποιος
εδώ και να θεωρηθεί ενορίτης, δεν γίνεται από την μία μέρα στην άλλη.
Έχουμε συγκεκριμένους κανόνες. Επομένως, εμείς δεν μπορούμε να σας
δεχτούμε, επειδή δεν έχετε μελετήσει προηγουμένως. Σας προτείνω να
μελετήσετε το βιβλίο στο σπίτι σας και να κάνουμε τα μαθήματα μέσω
αλληλογραφίας. Η δωρεά που έχετε κάνει είναι πάντα στη διάθεσή σας».
Η συζήτηση με τη Σαϊεντολόγο κράτησε αρκετή ώρα. Ρώτησα ποια διαφορά έχει
το να στέλνω τις απαντήσεις δι' αλληλογραφίας με το κλασικό ταχυδρομείο,
αντί να τις γράφω στον χώρο μελέτης, μιας που ήταν οι ίδιες και αφορούσαν
στο ίδιο βιβλίο; Ρώτησα, ποιες ήταν οι προϋποθέσεις για να μελετώ στην
Εκκλησία και να παρακολουθώ τις θρησκευτικές εκδηλώσεις, αφού ήμουν μέλος
και μόλις την προηγούμενη μέρα μία άλλη Σαϊεντολόγος μου είχε πει ότι
μπορούσα να το κάνω;
Δυστυχώς, οι προβληματισμοί μου δεν συγκίνησαν κανέναν και τώρα έπρεπε να
αποχωρήσω. Καθώς κατευθύνθηκα προς την έξοδο, το παγωμένο βλέμμα της
κυρίας στη ρεσεψιόν είχε αντικαταστήσει τη θερμή υποδοχή που μου είχε
επιφυλάξει στην πρώτη συνάντησή μας. Πλέον δεν ήμουν ευπρόσδεκτος. Η
καληνύχτα της ήταν κρύα. Το ίδιο και η νύχτα του Γενάρη, όταν πέρασα για
τελευταία φορά το κατώφλι της εκκλησίας.
certificate_scient_theo.jpg
Μετά από σοβαρή μελέτη κατάφερα να ολοκληρώσω «Τα Προβλήματα της
Εργασίας», στέλνοντας τις γραπτές απαντήσεις μου με αλληλογραφία. Το
τρομερό ήταν ότι ο επόπτης δεν βρήκε λάθος και μου έβαλε παντού 10! Μάλλον
ήμουν καλός Σαϊεντολόγος και δεν το ήξερα.
Η αγορά των 2.260.000 ευρώ
Μέσα σε μία μόλις μέρα, η θερμή υποδοχή της Ελληνικής Εκκλησίας της
Σαϊεντολογίας μετατράπηκε σε παγερή αντιμετώπιση. Αυτό μου προκάλεσε
μεγαλύτερο ενδιαφέρον για μία εκκλησία που, περιέργως, δεν έχει
λογαριασμούς στα κοινωνικά δίκτυα στην Ελλάδα και η ιστοσελίδα της δεν
είναι ιδιαίτερα ενημερωμένη με νέα ή ειδήσεις σχετικά με θρησκευτικές
εκδηλώσεις.
Η Εκκλησία αγόρασε μέσα στην κρίση ένα κτίριο στην περιοχή των
Αμπελοκήπων, έναντι 2.260.000 ευρώ
Αυτό που επίσης μου κέντρισε το ενδιαφέρον ήταν το γεγονός ότι λίγο καιρό
αργότερα η Σαϊεντολογία μετακόμισε στην οδό Ασκληπιού 9, όπου καθημερινά
άνθρωποί της σταματούν ανυποψίαστους περαστικούς και τους βομβαρδίζουν με
ερωτήσεις για να δεχθούν επί τόπου να κάνουν το τεστ άγχους και
προσωπικότητας. Το δεύτερο είναι το λεγόμενο Τεστ Οξφόρδης για την Ανάλυση
Ικανοτήτων, το οποίο ωστόσο έχει δεχτεί σκληρή κριτική από εκπροσώπους των
επιστημών της Ψυχολογίας και της Ψυχιατρικής.
Ιδιαίτερα ενδιαφέρον μου φάνηκε ακόμη το γεγονός ότι σε μία εποχή κρίσης,
η Εκκλησία κατάφερε να αγοράσει ένα μεγάλο κτίριο στην περιοχή των
Αμπελοκήπων, έναντι του διόλου ευκαταφρόνητου ποσού των 2.260.000 ευρώ,
σύμφωνα με επιβεβαιωμένες πληροφορίες του inside story.
Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, διάβασα μία σειρά από κείμενα, στα οποία
αναφέρεται ο τρόπος με τον οποίον αντιμετωπίζει τους δημοσιογράφους η
Σαϊεντολογία. «Δεν αφήνουν τους ρεπόρτερ να μπουν μέσα. Βλέπουν τους
δημοσιογράφους όπως τους σεξουαλικά διεφθαρμένους», είπε κάποτε ο διάσημος
δημοσιογράφος Λουίς Θερού, παραγωγός του ντοκιμαντέρ «My Scientology
Movie». Φυσικά δεν ήταν ο μόνος δημοσιογράφος που έτυχε τέτοιας
αντιμετώπισης από τη Σαϊεντολογία. Ο Τζον Σουίνι από τον Observer και το
BBC και η Πολέτ Κούπερ είναι δύο ακόμη διάσημες περιπτώσεις.
Για τους παραπάνω λόγους άρχισα να ψάχνω πρώην Σαϊεντολόγους στον
τηλεφωνικό κατάλογο από ονόματα που ανακάλυπτα δεξιά και αριστερά. Πολλοί
από αυτούς μου έκλεισαν το τηλέφωνο χωρίς να πουν κουβέντα, όταν άκουσαν
ότι είμαι δημοσιογράφος. Άλλοι μου είπαν ευγενικά ότι τους πονάει να
μιλήσουν γι' αυτό το θέμα ή ότι έχουν συγγενείς στην εκκλησία, οι οποίοι
δεν θα τους μιλήσουν ξανά, αν τολμήσουν να μιλήσουν δημόσια για τη
Σαϊεντολογία στην Ελλάδα.
H ζωή μιας πρώην Σαϊεντολόγου
Μετά από αρκετή έρευνα, ένα πρωί χτύπησε το κινητό μου. Μία γυναικεία φωνή
ακούστηκε από την άλλη άκρη της γραμμής. «Θέλω να μιλήσω με το όνομά μου»,
ήταν η πρώτη κουβέντα της.
Για πολλά χρόνια, η Έφη Λάμπα, 58 ετών και εργαζόμενη στο Γενικό Χημείο
του Κράτους, ήταν μέλος της Ελληνικής Εκκλησίας της Σαϊεντολογίας.
Επισκέφτηκε εκκλησίες στη Δανία, τη Μεγάλη Βρετανία και την Καραϊβική,
διαδίδοντας με ζήλο την πίστη της σε όλον τον κόσμο και παρέχοντας
εθελοντική εργασία.
«Όλα ξεκίνησαν τον Δεκέμβριο του 2000, όταν είδα μία διαφήμιση της
Σαϊεντολογίας σε ένα περιοδικό τηλεοπτικού προγράμματος. Θαμπώθηκα από την
ομορφιά της διαφήμισης και αποφάσισα να επισκεφτώ την Εκκλησία. Μου είπαν
ότι μπορούσαν να αλλάξουν τα πάντα στη ζωή μου, να λύσουν τα προσωπικά και
οικογενειακά μου προβλήματα. Γοητεύτηκα από τη σιγουριά τους για ένα
καλύτερο μέλλον», είπε η ίδια στο inside story.
«Μέσα στα επόμενα χρόνια θα πλήρωνα πολλές χιλιάδες ευρώ, χρεώνοντας τις
κάρτες και τους τραπεζικούς λογαριασμούς μου»
πρώην Σαϊεντολόγος
Το γοητευτικό προφίλ της Σαϊεντολογίας ενίσχυσε και η σχέση της με το
Χολιγουντ, μιας που πολλοί είναι οι αστέρες και οι διασημότητες που
ενστερνίστηκαν αυτή τη θρησκεία, ανάμεσα στους οποίους ο Τομ Κρουζ, ο Πολ
Χάγκις, ο Τζέισον Μπέγκε, η Κρίστι Άλεϊμ, και φυσικά ο Τζον Τραβόλτα. Σε
επικοινωνία που είχα με τη διάσημη πρώην Σαϊεντολόγο και σύμβουλο δημοσίων
σχέσεων της Εκκλησίας της Σαϊεντολογίας, Σπάνκι Τέιλορ, η οποία υπήρξε για
χρόνια προσωπική φίλη του Τζον Τραβόλτα και ως μέλος της Θαλάσσιας
Οργάνωσης (Sea Org) υπέγραψε το περίφημο συμβόλαιο διαρκείας ενός
δισεκατομμυρίου ετών που συμβολίζει την αιώνια δέσμευση των πιστών προς τη
Σαϊεντολογία, μου είπε ότι «ήμουν για χρόνια μέλος του Celebrity Center,
του τμήματος της Εκκλησίας που είναι υπεύθυνο για τους διάσημους
Σαϊεντολόγους, και ξέρω ότι οι διασημότητες είναι πολύ σημαντικές για τη
Σαϊεντολογία, γιατί φέρνουν πολλά λεφτά και πολλά νέα μέλη. Με τον Τζον
γίναμε πολύ καλοί φίλοι και ήταν μία διάσημη προσωπικότητα που πρόσφερε
και χρήματα και πρεστίζ στη Σαϊεντολογία». Λίγο αργότερα, μία άλλη
παραγωγός από το Hollywood, που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία της για
την προστασία της δουλειάς της, μου είπε «η Σαϊεντολογία προσπαθεί να
προσεγγίσει ανθρώπους του Χόλιγουντ, συχνά φίλοι μου από τον χώρο έρχονται
και μου λένε "ήμουν σε μία μέτρια καλλιτεχνική εκδήλωση, όταν ξαφνικά
έκλεισαν οι πόρτες και κατάλαβα ότι ήταν της Σαϊεντολογίας", ή "πήγα σε
μία μέτρια προβολή ταινίας, όταν ξαφνικά έκλεισαν οι πόρτες και κατάλαβα
ότι ήταν μία εκδήλωση για την προσέλκυση νέων μελών της Σαϊεντολογίας"».
Το όνειρό της Έφης ήταν να διασχίσει την περίφημη «Γέφυρα της
Σαϊεντολογίας», μια από τις κύριες μορφές πνευματικής εξέλιξης στη
Σαϊεντολογία. Πρόκειται για ένα πνευματικό μονοπάτι που υπόσχεται την
απόλυτη διανοητική και ψυχική ελευθερία. Στο πρόγραμμα της Γέφυρας, ο
πιστός μελετά γραπτά του Χάμπαρτ και κάνει auditing, ένα είδος
θρησκευτικής εξομολόγησης, στο οποίο εντοπίζει και θεραπεύει τραυματικά
γεγονότα που τον βασανίζουν με τη βοήθεια ενός ιερέα, του λεγόμενου
auditor. Η νέα πνευματική κατάσταση θα έδινε στην Έφη την ευκαιρία να
κατακτήσει την κατάσταση του Clear, να φτάσει δηλαδή σε ένα ανώτατο
επίπεδο αυτογνωσίας.
1491603837146-vice_scientology_efi_final_censored.jpeg
H Έφη Λάμπα στην Ελληνική Εκκλησία της Σαϊεντολογίας, μαζί με στέλεχος της
Εκκλησίας. Στην πίσω πλευρά της φωτογραφίας διαβάζουμε το συγχαρητήριο
μήνυμα από ένα άλλο μέλος της Διεθνούς Ένωσης Σαϊεντολόγων, στην οποία
έγινε μέλος και η Έφη.
Τι είναι το auditing
Το auditing μου εξήγησε ο Μάνος Γαρυφάλλου, ο οποίος έγινε Σαϊεντολόγος
στις αρχές της δεκαετίας του '90, προσπαθώντας να αντιμετωπίσει τον θάνατο
του πατέρα του και προβλήματα χρήσης ουσιών. Μέσα στις επόμενες δύο
δεκαετίες, θα κατάφερνε να γίνει ένας από τους κορυφαίους auditor στην
Ευρώπη. «H Σαϊεντολογία διδάσκει ότι το auditing βοηθάει το άτομο να
φτάσει σε υψηλότερες καταστάσεις πνευματικής επίγνωσης. Σε κάθε συνεδρία,
το μέλος εξομολογείται στον auditor ένα άγχος που το ταλανίζει. Επιστρέφει
στο παρελθόν και με την βοήθεια του ηλεκτρόμετρου εντοπίζει το τραυματικό
συμβάν που τον ενοχλεί, ώστε να το αποφορτίσει συναισθηματικά και να το
ξεπεράσει. Η πηγή του προβλήματος μπορεί να βρίσκεται σε προηγούμενες ζωές
του ανθρώπου. Σε μία συνεδρία που παρέδωσα ως auditor, ένα μέλος της
Εκκλησίας παραπονιόταν για έναν πόνο στον αυχένα. Διατρέξαμε μαζί τις
προηγούμενες ζωές του και ο ίδιος ανακάλυψε ότι ο πόνος οφειλόταν στο
κόψιμο ενός κεφαλιού από μία μάχη, στην οποία πολέμησε σε προηγούμενη ζωή
του».
manos_scient_aud_1.jpg
O Μάνος Γαρυφάλλου κατά τη διάρκεια βράβευσής του ως καλύτερου auditor της
χρονιάς 1997.
«Έναντι αμοιβής και από πρόσωπα χωρίς επιστημονική κατάρτιση»
Εκτός από την Ελληνική Εκκλησία της Σαϊεντολογίας, συνεδρίες auditing
παρέδιδε και το Κέντρο Εφαρμοσμένης Φιλοσοφίας Ελλάδος (ΚΕΦΕ), το σωματείο
που προωθούσε τη Σαϊεντολογία στην Ελλάδα πριν ιδρυθεί η πρώτη και το
οποίο διαλύθηκε με δικαστική απόφαση για παραβίαση του καταστατικού του,
αφού «από μη κερδοσκοπικός, ο σκοπός του σωματείου μεταβλήθηκε σε
κερδοσκοπικό», όπως αναφέρει η σχετική απόφαση.
Το Εφετείο Αθηνών, που επικύρωσε τη διάλυση του ΚΕΦΕ, είπε για το
auditing: «Είναι μία ψυχοθεραπευτική τεχνική [.] ώστε το άτομο να
αποφορτισθεί από πράξεις του παρελθόντος που το βαρύνουν [.] Παρέχεται
έναντι αμοιβής από πρόσωπα, τα οποία δεν έχουν ειδική επιστημονική
κατάρτιση, τους auditors, αρκεί, όμως, να γνωρίζουν τις θεωρίες του
Χάμπαρτ». Το δικαστήριο πρόσθεσε στην απόφασή του ότι κατά τη διάρκεια του
auditing το άτομο υποβάλλεται σε ερωτήσεις για τη ζωή του και το στενό
περιβάλλον του, ενώ με τις πληροφορίες που δίνει ο πιστός «τηρούνται
φάκελοι, τους οποίους το μέλος δεν μπορεί να δει και να γνωρίζει [.] Την
επικινδυνότητα της συγκεκριμένης διαδικασίας επισημαίνει ο τέως πρόεδρος
του Ιατρικού Συλλόγου, Μιχάλης Γιαννάκης, γιατρός νευρολόγος, στην ένορκη
κατάθεσή του». Σύμφωνα με το Εφετείο, στην κατάθεσή του ο τέως πρόεδρος
του Ιατρικού Συλλόγου υποστήριξε ότι εφόσον το ΚΕΦΕ έχει σκοπό την
ψυχοδιανοητική προσπέλαση του ατόμου, έπρεπε να είναι πολύ προσεκτικό στην
επιλογή όσων εμπιστεύονται τις υπηρεσίες του, «γιατί προσέρχονται άτομα με
ψυχιατρικά και ψυχολογικά προβλήματα, αλλά και μειωμένης διανόησης, τα
οποία χρειάζονται ειδική αντιμετώπιση και είναι δυνατόν μέσα από αυτές τις
διαδικασίες να "απορρυθμιστούν"».
Μάλιστα, το δευτεροβάθμιο δικαστήριο επισήμανε την περίπτωση ενός πρώην
μέλους του ΚΕΦΕ, «για το οποίο ο αδερφός του στην ένορκη κατάθεσή του
αναφέρει ότι ενώ παρακολουθούσε μαθήματα έναντι αμοιβής, άρχισε να
παρουσιάζει ψυχιατρικά προβλήματα, οφειλόμενα, κατά τη γνώμη του, στην
επαφή του με το ΚΕΦΕ, δεδομένου ότι ουδέποτε στο παρελθόν είχε τέτοια
προβλήματα, ούτε υπήρχε κληρονομικη επιβάρυνση».
190.000 ευρώ
Η Έφη Λάμπα έπρεπε να κάνει πολλές ώρες auditing, για να πετύχει την
πνευματική ανέλιξή της. Ωστόσο, ήταν μία θρησκευτική διαδικασία για την
οποία έπρεπε να κάνει δωρεές: «Οι υπεύθυνοι στην εκκλησία μου είπαν ότι
για να διασχίσω την Γέφυρα και να παρακολουθήσω θρησκευτικές υπηρεσίες
έπρεπε να πληρώσω πάνω από 38.000 ευρώ. Όταν έμαθα για το κόστος,
αποχώρησα απογοητευμένη. Σύντομα το τηλέφωνό μου ξαναχτύπησε. Μου είπαν:
"Έλα, θα βρούμε μία λύση". Μετά από νέα συνάντησή μας, αποφάσισα να
χρησιμοποιήσω πιστωτικές κάρτες και να πάρω δάνειο. Ήθελα πολύ να
ακολουθήσω τη Σαϊεντολογία. Μέσα στα επόμενα χρόνια, θα πλήρωνα πολλές
χιλιάδες ευρώ, χρεώνοντας κάρτες και τραπεζικούς λογαριασμούς μου. Η
απόφασή μου να δώσω τόσα πολλά χρήματα οδήγησε στην οικονομική καταστροφή
μου. Πριν γνωρίσω τη Σαϊεντολογία, δεν είχα ούτε κάρτες, ούτε χρέη. Μετά
από την είσοδό μου στην Εκκλησία, απέκτησα συνολικά 18 κάρτες και χρέη
εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ, τα οποία αποπληρώνω μέχρι σήμερα μέσω
διακανονισμών».
Η Έφη Λάμπα έδωσε στη διάθεση του inside story αποδείξεις από τραπεζικές
συναλλαγές, από τις οποίες προκύπτει ότι η ίδια πλήρωσε περισσότερα από
190.000 ευρώ σε διαφορετικούς λογαριασμούς της Εκκλησίας της Σαϊεντολογίας
και επιχειρήσεών της, σε Ελλάδα και εξωτερικό. Από τις αποδείξεις
προκύπτει ότι μέσα σε μία μόλις ημέρα, η Έφη πραγματοποιούσε οκτώ και
εννέα αναλήψεις εκατοντάδων ή και χιλιάδων ευρώ. Εφάπαξ δωρεές προς τη
Σαϊεντολογία ξεπερνούσαν τις πέντε χιλιάδες ευρώ.
«Πίστεψα ότι στη Σαϊεντολογία θα βελτιωνόταν η ψυχοσωματική μου υγεία, θα
γινόμουν καλύτερος άνθρωπος και θα έβγαζα περισσότερα χρήματα
Έφη Λάμπα, πρώην Σαϊεντολόγος
«Στην πραγματικότητα έδωσα πολύ περισσότερα χρήματα, αφού πολλά ποσά
δόθηκαν με μετρητά. Εκτός από τα χρήματα, πρόσφερα και εθελοντική εργασία.
Πολλοί Σαϊεντολόγοι γίνονταν μέλη Αστικής μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας, ώστε
να μπορούν να προσφέρουν νόμιμα εθελοντική εργασία χωρίς πληρωμή. Το ίδιο
έκανα και εγώ», προσθέτει η ίδια. Το inside story επιβεβαίωσε ότι η Έφη
Λάμπα ήταν για χρόνια μέλος της Αστικής μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας.
efi_commendation.jpg
Έπαινος προς την «δωρεοδότη» Έφη Λάμπα για την στήριξή της προς διάδοση
των βιβλίων του ιδρυτή της Σαϊεντολογίας Λ. Ρον Χάμπαρτ.
«Κάποιες φορές πήγαινα μαζί με μέλη της εκκλησίας στο ΑΤΜ, για να κάνω
αναλήψεις», υποστηρίζει η Έφη στο inside story. «Αν κάποια φορά δεν έδινα
χρήματα, κατέληγα στον Αξιωματικό Ηθικής, με τον οποίο συζητούσαμε για τη
σημασία που έχουν οι δωρεές, τόσο για την προσωπική μου βελτίωση, όσο και
για τους συλλογικούς στόχους της Εκκλησίας, με σημαντικότερο από όλους την
αγορά ενός κτιρίου στο κέντρο της Αθήνας, του λεγόμενου "Ιδανικού
Οργανισμού" (σ.σ. ως "Ιδανικός Οργανισμός" ορίζεται το κτίριο που αγοράζει
η Εκκλησία της Σαϊεντολογίας). Το τηλέφωνό μου χτυπούσε πολλές φορές μέσα
στην εβδομάδα και το θέμα συζήτησης ήταν οι δωρεές που θα έκανα. Μιλούσαμε
πολλή ώρα, μέχρι να πάρω την απόφαση. Υπάρχει και ανέκδοτο: Αν είσαι
Σαϊεντολόγος και πέσει το αεροπλάνο σου στην έρημο, δεν πρέπει να
ανησυχείς ότι θα χαθείς, αφού σύντομα θα σε πάρουν τηλέφωνο για να σου
ζητήσουν λεφτά».
Πρώην υψηλόβαθμο μέλος της εκκλησίας στην Αθήνα είπε στο inside story ότι
«πράγματι, μέλη της εκκλησίας ζητούσαν από άλλα μέλη να προσφέρουν δωρεές.
Με αυτόν τον τρόπο πιστεύαμε ότι κάναμε καλό τόσο στα μέλη, όσο και στην
Εκκλησία ως οργανισμό».
receipt_two_censored.jpg
Απόδειξη δωρεάς από την Έφη Λάμπα προς την Ελληνική Εκκλησίας της
Σαϊεντολογίας, συνολικού ύψους 4.900 ευρώ, με αιτιολογία «αγορά ιδιόκτητου
κτιρίου».
receipt_one_censored.jpg
Απόδειξη δωρεάς από την Έφη Λάμπα προς την Ελληνική Εκκλησία της
Σαϊεντολογίας, όπου αναφέρεται ότι «αυτή η δωρεά είναι για το κτίριο».
Συλλογή πόρων με τη δύναμη της... θεάς Αθηνάς
Η συγκέντρωση χρημάτων για την αγορά κτιρίου στην Αθήνα φαίνεται ότι ήταν
πράγματι σημαντική για τη Σαϊεντολογία, αφού στο επίσημο περιοδικό της
«Πνευματικοί Ορίζοντες» (τεύχος 57), σε άρθρο με τίτλο «Η θεά Αθηνά
χαρίζει τη δύναμή της στη συλλογή πόρων για τον Ιδανικό Οργανισμό»,
διαβάζουμε: «Το πρώτο μέρος της εκδήλωσης [για τη συλλογή πόρων] ήταν να
βρεθεί η [θεά] Αθηνά. Οι ΟΤ Πρεσβευτές (σ.σ. ανώτεροι Σαϊεντολόγοι)
έψαχναν παντού γι' αυτήν και τελικά τη βρήκαν να κάθεται λυπημένη κάτω από
μία ελιά. Ήταν λυπημένη, επειδή ο δικός της "Ιδανικός Οργανισμός", ο
Παρθενώνας, είχε καταστραφεί. Οι ΟΤ Πρεσβευτές την παρηγόρησαν λέγοντάς
της ότι ένας καινούριος Ιδανικός Οργανισμός θα ανεγερθεί στην Αθήνα και
αυτός θα είναι το μέρος από όπου οι Σαϊεντολόγοι θα εκπέμπουν την
τεχνολογία που θα σώσει τον κόσμο. Εκείνη [η θεά Αθηνά] αναθάρρησε αμέσως
και είπε: "Τώρα είναι η στιγμή να γίνει ο Ιδανικός Οργανισμός", και έτσι
άρχισε η συλλογή πόρων».
Τόσο η Έφη Λάμπα, όσο και ο Μάνος Γαρυφάλλου είπαν στο inside story ότι «η
Σαϊεντολογία οργανώνει εδώ και χρόνια τέτοιου είδους εκδηλώσεις για τη
συλλογή χρημάτων με σκοπό την αγορά κτιρίου στην Αθήνα. Σε αυτές τις
εκδηλώσεις προσφέρονται από τους πιστούς δωρεές πολλών χιλιάδων ευρώ».
Σήμερα εκκρεμεί σε πρώτο βαθμό αγωγή της Έφης Λάμπα κατά της Ελληνικής
Εκκλησίας της Σαϊεντολογίας, με την οποία ζητά να της καταβληθεί
νομιμότοκα το ποσό των 496.274,57 ευρώ στη νομική βάση της αδικοπραξίας
και της ενδοσυμβατικής ευθύνης, διαφορετικά στη βάση του αδικαιολόγητου
πλουτισμού. Η υπόθεση θα εκδικαστεί σε πρώτο βαθμό στις αρχές του
προσεχούς Δεκεμβρίου.
«Η Σαϊεντολογία είναι μία πολυεθνική επιχείρηση, η οποία πουλά, έναντι
υψηλού αντιτίμου (για το οποίο εκδίδει αποδείξεις "δωρεάς") υπηρεσίες και
προϊόντα ψυχοθεραπείας»
Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Νομικής του ΑΠΘ
Βλέποντας τις αποδείξεις με τις δωρεές της Έφης, δεν μπορούσα να μην τη
ρωτήσω πώς ένας απλός εργαζόμενος μπορούσε να προσφέρει τόσο μεγάλα ποσά.
«Πίστεψα ότι στη Σαϊεντολογία θα βελτιωνόταν η ψυχοσωματική μου υγεία, θα
γινόμουν καλύτερος άνθρωπος και θα έβγαζα περισσότερα χρήματα με τις
ικανότητες που θα αποκτούσα από όσα θα μάθαινα, όμως διαψεύστηκα
πανηγυρικά», είπε η Έφη στο inside story. «Άλλος ένας παράγοντας που με
"έσπρωξε" ψυχολογικά στο να δίνω χρήματα ήταν ότι είχα την προσοχή και την
αποδοχή από άλλα μέλη της εκκλησίας. Θυμάμαι ακόμα ένα στέλεχος της
εκκλησίας να μου λέει ενθουσιασμένο μετά από μία προσφορά χρημάτων ότι
κατάφερα να κάνω ένα ακόμη βήμα προς την απόλυτη ελευθερία. Όταν έκανα
δωρεές χιλιάδων ευρώ, μέλη της εκκλησίας με χειροκροτούσαν και μου έδιναν
συγχαρητήρια. Όταν έδωσα ένα ποσό λίγο κάτω από τις 6.000 ευρώ, έλαβα και
τιμητικό τίτλο. Στη Σαϊεντολογία υπάρχουν τιμητικοί τίτλοι ανάλογα με το
ύψος των χρημάτων που προσφέρεις. Ο δικός μου τίτλος ήταν "lifetime",
δηλαδή γινόμουν δια βίου μέλος της Διεθνούς Ένωσης Σαϊεντολόγων».
Σύμφωνα με επιβεβαιωμένες πληροφορίες του inside story, μέλη της
Σαϊεντολογίας υπήρξαν τόσο ο σύζυγος, όσο και ο γιος της κ. Λάμπα.
Αμφότεροι αποχώρησαν το 2007. Κατά τη διάρκεια συμμετοχής του συζύγου της
κ. Λάμπα ο ίδιος κατέβαλε δωρεές 6.034 ευρώ. Η Έφη δεν ακολούθησε τα άλλα
μέλη της οικογένειάς της, «κάτι που θα είχε βαρύ ψυχικό και υλικό τίμημα
για μένα και τους ανθρώπους μου».
efi_letter_final_censored.jpg
Αποσπάσματα από γράμμα της Έφης Λάμπα προς άλλους Σαϊεντολόγους, όπου
αναφέρει ότι είναι «άρρωστη και καταχρεωμένη». Προσπαθώντας να αποπληρώσει
ένα χρέος προς άλλον Σαϊεντολόγο, προτείνει να πουλήσει «τον τίτλο του
ανθρωπιστή» και το «ηλεκτρόμετρό» της.
Είδη δωρεών προς τη Σαϊεντολογία
Στη διάρκεια της έρευνας επικοινώνησα με τον Αβίβ Μπερσάντσκι από το
Ισραήλ. Ο Αβίβ απομακρύνθηκε από την επίσημη Εκκλησία της Σαϊεντολογίας
στο Ισραήλ, μαζί με άλλους, όταν διαφώνησαν, μεταξύ άλλων, με την πολιτική
των δωρεών της Σαϊεντολογίας. Ο ίδιος είπε στο inside story για τις δωρεές
προς την εκκλησία: «Σου ζητούν διαφόρων ειδών δωρεές, οι οποίες δεν έχουν
να κάνουν με τις θρησκευτικές υπηρεσίες, όπως το auditing και τα
σεμινάρια. Ένα είδος δωρεάς είναι η συμμετοχή ενός πιστού στον Διεθνή
Σύλλογο Σαϊεντολόγων. Για παράδειγμα, εγώ πλήρωσα 5.000 δολάρια για να
γίνω δια βίου μέλος αυτού του συλλόγου. Αφού κάνεις αυτή τη δωρεά, σε
προσεγγίζουν για να "αναβαθμίσεις το στάτους" σου. Στην Σαϊεντολογία έχουν
δημιουργήσει διαφορετικούς τίτλους για τα στάτους που αποκτάς ανάλογα με
το ύψος της δωρεάς που κάνεις. Για παράδειγμα, υπάρχουν οι τίτλοι
"crusader" ("σταυροφόρος"), "patron" ("χορηγός") και "meritorious"
("αξιέπαινος"). Το ύψος αυτών των δωρεών δεν έχει όρια, μπορεί να φτάσει
και τα δύο εκατομμύρια ευρώ. Όσο πιο πολλά χρήματα προσφέρεις, τόσο πιο
υψηλό στάτους-τίτλο αποκτάς».
18741347_1927979767485182_1191399865_n.jpg
Ο Σαϊεντολόγος Αβίβ Μπερσάντσκι κατά τη διάρκεια παράδοσης auditing με το
ηλεκτρόμετρο.
Ο ίδιος προσθέτει σχετικά με τις δωρεές για την αγορά κτιρίων από την
Εκκλησία: «Ένα άλλο είδος δωρεών ήταν για την αγορά ακριβών και
εντυπωσιακών κτιρίων σε όλον τον κόσμο. Και αυτές οι δωρεές ήταν δεκάδων ή
και εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ. Το ίδιο έγινε και στην Εκκλησία της
Σαϊεντολογίας στο Ισραήλ. Ωστόσο, μετά την αγορά του κτιρίου, χρειάζονταν
πολλά χρήματα για τη συντήρησή του, για την οποία επίσης πλήρωναν τα μέλη.
Πολλοί διαφωνήσαμε με αυτήν την πολιτική, γιατί πιστεύαμε ότι σκοπός της
Σαϊεντολογίας ήταν η βελτίωση του ανθρώπου μέσα από σεμινάρια και βιβλία,
όχι η αγορά πλούσιων κτιρίων. Κατά την εκτίμησή μου, η πολιτική με τις
δωρεές δείχνει περισσότερο έναν οργανισμό που ασχολείται με το real
estate, παρά με θρησκευτικά θέματα. Όταν στείλαμε μία επιστολή προς την
επίσημη Εκκλησία της Σαϊεντολογίας, κάνοντας κριτική, εκείνοι υποστήριξαν
ότι έκαναν το σωστό και μέσα σε μία νύχτα μας αφόρισαν. Έτσι αποφασίσαμε
να ξεκινήσουμε το κίνημα των Ανεξάρτητων Σαϊεντολόγων, για να προωθήσουμε
τη Σαϊεντολογία με τον δικό μας τρόπο, μακριά από δωρεές».
stigmiotypo_2018-09-23_9.11.02_mm.jpg
Η αρχική σελίδα της ιστοσελίδας της Διεθνούς Ένωσης Σαϊεντολόγων. Το πρώτο
πράγμα που μαθαίνεις όταν μπαίνεις στην ιστοσελίδα είναι ότι μπορείς να
κάνεις δωρεά.
«Η Σαϊεντολογία έχει κύριο εμπορικό σκοπό»
Η προσφορά δωρεών σε σωματεία που επικαλούνται θρησκευτικούς σκοπούς είναι
ένα θέμα που προκαλεί έντονη αντιπαράθεση στον νομικό κόσμο. Έτσι
αποφάσισα να ψάξω αν υπάρχει κάποια νομική άποψη για την Ελληνική Εκκλησία
της Σαϊεντολογίας.
Στο νομικό περιοδικό «Αρμενόπουλος», που εκδόθηκε τον Οκτώβριο του 2002
από τον Δικηγορικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης, ο Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα
Νομικής του ΑΠΘ, Κυριάκος Κυριαζόπουλος, έχει υποστηρίξει την άποψη ότι
«είναι δυστυχώς δυνατό ένας οργανισμός που ισχυρίζεται ότι είναι
θρησκευτικός, προκειμένου να καλυφθεί κάτω από τις εγγυήσεις της
θρησκευτικής ελευθερίας, να διαμορφώσει ένα τεχνητό θρησκευτικό σύστημα,
κάτω από το οποίο να υποκρύπτει την επιδίωξη αθέμιτων σκοπών ή και
κερδοσκοπικών σκοπών», όπως είναι η «πώληση υπηρεσιών και προϊόντων
ψυχοθεραπείας, που δεν βασίζονται στους κανόνες της Ψυχιατρικής, έναντι
υψηλού αντιτίμου, το οποίο εισπράττεται ως "δωρεά" με σκοπό τη
φοροδιαφυγή, με την επίκληση του μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα του είδους του
νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου το οποίο υιοθετεί».
Στο ίδιο κείμενο, ο κ. Κυριαζόπουλος αναφέρει ότι «η αστική εταιρεία με
την επωνυμία "Ελληνική Εκκλησία της Σαϊεντολογίας" είναι ανειλικρινής
θρησκεία», έχει «κύριο εμπορικό σκοπό [...] διαθέτει εκτός από φανερές και
μυστικές πεποιθήσεις (σ.σ. κάτι που δεν μπορεί να έχει μία αναγνωρισμένη
θρησκεία στην Ελλάδα), υιοθετεί με τακτικιστικό τρόπο, παράλληλα ή
διαδοχικά, κοσμικούς ή θρησκευτικούς σκοπούς [...] Επί του παρόντος, η
Σαϊεντολογία είναι μία πολυεθνική εμπορική επιχείρηση, η οποία πουλά,
έναντι υψηλού αντιτίμου (για το οποίο δεν εκδίδει αποδείξεις παροχής
υπηρεσιών, αλλά αποδείξεις "δωρεάς") υπηρεσίες και προϊόντα ψυχοθεραπείας,
που δεν βασίζεται στους κανόνες των Επιστημών της Ψυχιατρικής. Βασίζεται
όμως στις υποκειμενικές θεωρίες και τις πρακτικές του ιδρυτή της Λ. Ρον
Χάμπαρντ [...] Η αστική εταιρεία με επωνυμία "Ελληνική Εκκλησία της
Σαϊεντολογίας" είναι εμπορικό franchise της Σαϊεντολογίας [...] το νομικό
σύστημά της είναι τεχνητό [και] επιδιώκει σε διεθνές και σε εθνικό επίπεδο
να αποφεύγει τις αστικές και ποινικές διώξεις για την παράνομη άσκηση της
Ψυχιατρικής [και] να φοροδιαφεύγει επιτυγχάνοντας την απαλλαγή της ως
δήθεν θρησκευτικού οργανισμού, με περαιτέρω σκοπό να επισυσσωρεύει κέρδη
από τις εμπορικές δραστηριότητές της».
manos_chondrogiannos_3_1.jpg
Ο Μάνος Γαρυφάλλου κατά τη διάρκεια χειροτόνησής του στην Εκκλησία της
Σαϊεντολογίας στη Δανία.
Παρότι η Έφη Λάμπα και άλλοι πιστοί Σαϊεντολόγοι προσέφεραν δωρεές στην
Εκκλησία της Σαϊεντολογίας, ο Μάνος Γαρυφάλλου λέει σχετικά με τη δύσκολη
οικονομικά επιβίωσή του ως auditor: «Προσέφερα περισσότερες από 20.000
ώρες auditing στα 17 χρόνια μου στη Σαϊεντολογία, δουλεύοντας από το πρωί
έως αργά το βράδυ, πολλές φορές και Σαββατοκύριακα. Για πολλά χρόνια
αμειβόμουν αλλά έπαιρνα λίγα χρήματα, ειδικά την πρώτη δεκαετία ξεκίνησα
με μερικές χιλιάδες δραχμές τον μήνα. Η κατάσταση σταδιακά βελτιώθηκε χάρη
στην εκπαίδευσή μου, αλλά τα χρήματα δεν επαρκούσαν για να τα βγάλω πέρα
με την οικογένειά μου και αναγκάστηκα να δανειστώ. Μέχρι σήμερα πληρώνω τα
χρέη μου».
Ο Μάνος Γαρυφάλλου έθεσε στη διάθεση του inside story τη φορολογική δήλωση
που κατέθεσε για το έτος 2000, όπου το εισόδημά του ανέρχεται σε 1.452.562
δραχμές (ή 4.262 ευρώ ή 355 ευρώ τον μήνα). Το παραπάνω ποσό προέρχεται
αποκλειστικά από την ανάθεση έργου ως ελεύθερου επαγγελματία από την
Εκκλησία της Σαϊεντολογίας. Το ποσό είναι σχετικά μικρό σε σύγκριση με τον
βασικό μισθό ενός ιδιωτικού υπαλλήλου. Σύμφωνα με τη Εθνική Γενική
Συλλογική Σύμβαση Εργασίας του έτους 2000, ο βασικός μισθός του ιδιωτικού
υπαλλήλου ήταν 153.643 δραχμές τον μήνα (450 ευρώ τον μήνα) ή 2.151.002
δραχμές τον χρόνο (6.312 ευρώ) με 14 μισθούς. Το σχετικά χαμηλότερο ποσό
οφείλεται στο ότι, όπως και η Έφη Λάμπα, ο Μάνος Γαρυφάλλου υπήρξε μέλος
της Ελληνικής Εκκλησίας της Σαϊεντολογίας, και μπορούσε να προσφέρει
νομίμως και δωρεάν εργασία.
Η αποχώρηση μίας πιστής και ενός ιερέα
Λίγο πριν αποχαιρετήσω την Έφη, ρώτησα τι οδήγησε στην απόφασή της να
εγκαταλείψει τη Σαϊεντολογία. «Σταδιακά άρχισα να δανείζω χρήματα σε
άλλους Σαϊεντολόγους για να αγοράσουν μαθήματα και να κάνουν σεμινάρια,
ενώ τα χρέη μου όλο και διογκώνονταν. Το άγχος μου για να δώσω περισσότερα
χρήματα προς την Εκκλησία και να αποπληρώσω τα ήδη συσσωρευμένα χρέη μου
οδήγησαν στην ψυχολογική και σωματική μου κατάρρευση το καλοκαίρι του
2009», λέει στο inside story. «Στην αρχή προσπάθησα να βελτιώσω την υγεία
μου μέσα στη Σαϊεντολογία, κάνοντας μία θεραπεία βιταμινών. Πίστευα ότι θα
θεραπευτώ με την τεχνολογία της Σαϊεντολογίας και τις συνεδρίες auditing.
Τα πράγματα δεν βελτιώθηκαν και τελικά βρήκα τη δύναμη να μαζέψω τα
κομμάτια μου και να ακολουθήσω την αναγνωρισμένη ιατρική. Η αποχώρησή μου
από τη Σαϊεντολογία έγινε με μεγάλο υλικό και ψυχικό κόστος. Όμως ήταν η
αρχή της επιστροφής μου στον αληθινό κόσμο».
manos_chondrogiannos_2_1.jpg
Ο Μάνος Γαρυφάλλου ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με την Εκκλησία της
Σαϊεντολογίας το 1991, την περίοδο που έχασε τον πατέρα του. Κατάφερε να
γίνει ένας από τους πλέον πετυχημένους auditor στην Ελλάδα και την Ευρώπη.
Αποχώρησε από την Εκκλησία το 2011.
Κάποια στιγμή και το μακρύ ταξίδι του Μάνου Γαρυφάλλου στη Σαϊεντολογία
έφτασε στο τέλος του. «Η αποστασιοποίησή μου άρχισε, όταν ξεκίνησαν οι
εκδηλώσεις για τη συγκέντρωση εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ για την αγορά
κτιρίου. Είδα ότι οι πιστοί έδιναν μεγάλα ποσά για να κάνουν δωρεές για
ένα κτίριο και όχι για το auditing ή άλλες θρησκευτικές υπηρεσίες, που θα
τους έκαναν καλύτερους ανθρώπους. Έχω διαβάσει άπειρα γραπτά του Χάμπαρτ
και πουθενά δεν έχω δει να μιλάει για μεγαλοπρεπή και πλούσια κτίρια. Για
μένα, ιδανική δεν είναι η εκκλησία που έχει φανταχτερές κουρτίνες και
ακριβά έπιπλα. Για μένα, ιδανική είναι η εκκλησία που βοηθάει τους πιστούς
να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι. Ένιωσα ότι οι απαιτήσεις προς τους πιστούς
στις εκδηλώσεις συγκέντρωσης χρημάτων, που γίνονταν κάθε μήνα, ήταν
υπερβολικές και όχι στην κατεύθυνση που έδωσε ο ιδρυτής της Σαϊεντολογίας.
Το να φέρω αντίρρηση σε μία τέτοια πολιτική ήταν ανώφελο, αφού η Εκκλησία
της Σαϊεντολογίας ακολουθούσε την ίδια πρακτική αγοράς κτιρίων παγκοσμίως.
Δεν πίστευα ότι έκανε τους ανθρώπους καλύτερους να μαζευόμαστε σε έναν
φαντασμαγορικό χώρο και να δίνουμε όλοι μαζί χιλιάδες ευρώ. Το αποτέλεσμα
ήταν να απομακρυνθώ σταδιακά από την εκκλησία. Αργότερα θα βίωνα με πολύ
επώδυνο τρόπο τη ζωή έξω από τη Σαϊεντολογία, αφού σε αυτόν τον χώρο είχα
χτίσει όλη μου τη ζωή για δύο δεκαετίες. Έπρεπε να ξεκινήσω από το τίποτα
στην προσωπική και την επαγγελματική μου ζωή. Όμως πίστευα ότι αυτό ήταν
το τίμημα για να μείνω πιστός στις αρχές που με έκαναν Σαϊεντολόγο. Και
ήμουν έτοιμος να το πληρώσω».
«Πόσα λεφτά έχεις πάνω σου τώρα;»: Το τεστ προσωπικότητας στη Νέα Υόρκη
Λίγους μήνες μετά την επικοινωνία μου με Έλληνες Σαϊεντολόγους, ήρθα σε
επαφή με μία Αμερικανή Σαϊεντολόγο, η οποία προσπάθησε να με πείσει να
αγοράσω βιβλία και να κάνω σεμινάρια. Συγκεκριμένα, στη διάρκεια ενός
ταξιδιού μου στη Νέα Υόρκη τον Ιούλιο του 2018, επισκέφτηκα με μία φίλη
μου χώρο Σαϊεντολογίας, για να κάνω το τεστ προσωπικότητας, το λεγόμενο
Τεστ Οξφόρδης για την Ανάλυση Ικανοτήτων, το οποίο κάνουν πάμπολλοι
επίδοξοι Σαϊεντολόγοι στην αρχή της εμπειρίας τους μέσα στην εκκλησία.
Πρόκειται για το ίδιο τεστ, το οποίο καθημερινά Σαϊεντολόγοι προσφέρουν
δωρεάν σε πολίτες και στην Ελλάδα, στην οδό Ασκληπιού 9.
Όταν πέρασα την ψηλή πόρτα στο Μανχάταν, είχα ήδη διαβάσει την αυστηρή
κριτική εκπροσώπων της Ψυχιατρικής και της Ψυχολογίας κατά του εν λόγω
τεστ. «Κανένας αξιόπιστος ψυχολόγος δεν θα αποδεχόταν μία διαδικασία, στην
οποία άνθρωποι σταματώνται στο δρόμο με ένα φυλλάδιο, για να κάνουν ένα
"τεστ προσωπικότητας" και να λάβουν αποτελέσματα που δείχνουν ότι είναι
"ανεπαρκείς", "απαράδεκτοι" ή χρήζουν "επείγουσας" προσοχής», έλεγε ήδη
από το 1970 η Βρετανική Εταιρεία Ψυχολογίας, με τους Times του Λονδίνου να
αναφέρουν ότι το τεστ της Σαϊεντολογίας «δεν έχει να κάνει με το
Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης» και ότι «οι Σαϊεντολόγοι χρησιμοποιούν τη λέξη
"Οξφόρδη" για να αποδώσουν αξιοπιστία».
Παρότι είχα πάει «διαβασμένος», το τεστ μου φάνηκε εξαιρετικά περίεργο.
Κάποιες από τις ερωτήσεις, στις οποίες έπρεπε να απαντήσω με «ναι», «όχι»
ή «δεν ξέρω», ήταν τουλάχιστον αλλόκοτες. «Τρως τα νύχια σου ή μασάς το
μολύβι σου;» και «απολαμβάνεις να λες σε άλλους το τελευταίο σκάνδαλο που
άκουσες για τους συνεργάτες σου;» ήταν δύο από αυτές που συγκράτησα.
Σκέφτηκα να το παρατήσω στη μέση και να φύγω, όμως ήθελα να δω τι θα γίνει
στη συνέχεια. Αφού απάντησα και στις 200 ερωτήσεις, περίμενα σε μία γωνία
μέχρι να βγουν τα αποτελέσματα. Μετά από λίγα λεπτά, μία νεαρή
Σαϊεντολόγος μου ζήτησε να την ακολουθήσω σε ένα μικρό δωμάτιο.
«Πριν ξεκινήσουμε, θέλω να ξέρεις κάτι», μου είπε δείχνοντάς μου το χαρτί
με τα αποτελέσματα του τεστ προσωπικότητας. «Αυτό δεν είναι η προσωπική
μου άποψη για σένα. Είναι το αποτέλεσμα ενός επιστημονικά καταρτισμένου
τεστ με βάση τις απαντήσεις που εσύ έδωσες. Είναι η εικόνα που έδωσες εσύ
για τον εαυτό σου».
Το ύφος ήταν ψαρωτικό. Έγνεψα καταφατικά, χωρίς να πω κουβέντα.
Η Σαϊεντολόγος μου έδειξε τα αποτελέσματα. Αν το έπαιρνα στα σοβαρά,
μάλλον έπρεπε να ανησυχήσω. Έδειχνε ότι είμαι εξαιρετικά «καταθλιπτικός»
και «νευρικός», με έλλειψη κριτικής σκέψης και περιορισμένη υπευθυνότητα
και ψυχική σταθερότητα. Η μόνη ιδιότητα όπου τα είχα πάει καλά ήταν η
ενεργητικότητα, η τάση μου να κάνω και να αλλάζω πράγματα.
«Δεν πίστευα ότι έκανε τους ανθρώπους καλύτερους να μαζευόμαστε σε έναν
φαντασμαγορικό χώρο και να δίνουμε όλοι μαζί χιλιάδες ευρώ»
Μάνος Γαρυφάλλου, πρώην ιερέας της Σαϊεντολογίας
«Από το τεστ φαίνεται ότι δεν έχεις ανεπτυγμένη ικανότητα επικοινωνίας και
σου λείπει αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση», είπε η Σαϊεντολόγος. «Πας στο
σπίτι και λες "θέλω να αυτοκτονήσω, είμαι ηλίθιος", όμως τα πράγματα
μπορούν να αλλάξουν».
Δεν είχα πει ποτέ στη ζωή μου ότι «θέλω να αυτοκτονήσω», όμως είπα να μην
διακόψω τον ειρμό της Σαϊεντολόγου.
«Ωστόσο, από το τεστ φαίνεται επίσης ότι έχεις όρεξη να κάνεις πράγματα,
για να αλλάξεις τον εαυτό σου προς το καλύτερο. Η Σαϊεντολογία έχει τα
εργαλεία που χρειάζεσαι για να γίνεις καλύτερος».
Τελειώνοντας τη φράση της, η Σαϊεντολόγος αράδιασε μερικά βιβλία, cd και
dvd πάνω στο γραφείο που μας χώριζε. Τότε ξεκίνησε μία μακρά και επίπονη
διαδικασία, κατά τη διάρκεια της οποίας η Σαϊεντολόγος προσπαθούσε να μου
πουλήσει βιβλία και σεμινάρια.
«Ίσως θα μπορούσα να γυρίσω αύριο, για να κάνω κάποια αγορά», είπα
ευγενικά.
«Εγώ θα σε συμβούλευα να ξεκινήσεις αμέσως το σεμινάριο που αφορά στην
προσωπική σου συνείδηση, ώστε να ξεπεράσεις τα προβλήματα που
αντιμετωπίζεις στην προσωπική και την επαγγελματική ζωή σου», είπε η
Σαϊεντολόγος και μου έδωσε το σχετικό εγχειρίδιο. «Είναι ένα σεμινάριο
δυόμισι ωρών που θα σε βοηθήσει να έχεις μεγαλύτερη ισορροπία και καλύτερη
επικοινωνία με τους γύρω σου».
«Θα μπορούσα να έρθω μία από τις επόμενες ημέρες;», ρώτησα.
«Θα είναι ήδη αργά», μου απάντησε η Σαϊεντολόγος με ύφος πιο σοβαρό.
Το περιβάλλον είχε ήδη αρχίζει να με πιέζει.
«Έχω μία άλλη ιδέα», πρόσθεσε. «Επειδή έχεις ανάγκη από άμεση βοήθεια, θα
αγοράσεις ένα βιβλίο για τη βελτίωση στην εργασία και θα κάνεις μαθήματα
δι' αλληλογραφίας με email. Αυτό μπορείς να το ξεκινήσεις άμεσα».
«Θα ήθελα να το σκεφτώ και να έρθω μία άλλη μέρα», είπα.
«Μία άλλη λύση είναι να κλείσουμε από τώρα ένα άλλο βιβλίο και ένα
σεμινάριο για τις διαπροσωπικές σχέσεις σου», απάντησε εκείνη σαν να μην
με άκουγε.
«Δεν ξέρω αν μπορώ να πληρώσω αυτή τη στιγμή», είπα προσπαθώντας και πάλι
να αποφύγω ευγενικά την πρόταση.
«Πόσα λεφτά έχεις πάνω σου τώρα;», με ρώτησε η Σαϊεντολόγος. «Εγώ έχω
ταλέντο στο να βρίσκω λεφτά και λύσεις».
«Δεν έχω πολλά και θέλω να φάω το βράδυ», είπα.
«Δεν μπορείς να πάρεις το βιβλίο και να φας σπίτι;», με ρώτησε.
«Μένω σε ξενοδοχείο», απάντησα.
Νιώθοντας πιεσμένος, ζήτησα να φύγω.
42468020_143556999929555_3078328216390205440_n_censored_1.jpg
Το τεστ προσωπικότητας που έκανα στην Εκκλησία της Σαϊεντολογίας στη Νέα
Υόρκη, όπου κάποιοι δείκτες ήταν σε «απαράδεκτη κατάσταση». Κάτω δεξιά, η
Σαϊεντολόγος μου συστήνει να κάνω ένα σεμινάριο αυτοβελτίωσης, για να έχω
καλύτερες διαπροσωπικές σχέσεις.
Αφού η Σαϊεντολόγος μου ζήτησε ένα τηλέφωνο επικοινωνίας, επανήλθε στο
θέμα της πώλησης βιβλίων και σεμιναρίων.
«Πραγματικά, Θεέ μου, έχεις προβλήματα με τη νευρικότητά σου,
καταλαβαίνεις ότι λίγο ακόμα και θα τρελαθείς;», με ρώτησε επιτακτικά.
«Πρέπει να σου πω ότι όλη αυτή η νευρικότητα προέρχεται από το ότι δεν
ξέρεις πώς να την αντιμετωπίσεις. Πρέπει να πεις "σταμάτα" σε όλο αυτό.
Ακόμα και αν πρέπει να πιεις μόνο νερό, αξίζει να ξεκινήσεις να μαθαίνεις
πράγματα στη Σαϊεντολογία. Τώρα η ζωή σου δεν λειτουργεί και το ξέρεις.
Εγώ είμαι εδώ για να σε βοηθήσω. Όμως πρέπει και εσύ να βοηθήσεις τον
εαυτό σου. Άρα μπορείς να πάρεις χρήματα από την φίλη σου που σε περιμένει
έξω και να ξεκινήσεις σήμερα τα μαθήματα. Βοήθησε αμέσως τον εαυτό σου».
«Σήμερα δεν μπορώ», απάντησα.
«Πάρε τουλάχιστον το βιβλίο, δεν κοστίζει ούτε 100 δολάρια».
«Όχι», είπα κοφτά.
Η Σαϊεντολόγος επέμεινε κι άλλο, κάτι που περισσότερο με εξέπληξε, παρά με
εκνεύρισε. «Το βιβλίο δεν κοστίζει τίποτα, δώσε ό,τι έχεις πάνω σου, φάε
κάτι φτηνό», είπε.
«Είπα όχι και είναι όχι», απάντησα και έκανα να φύγω.
«Εντάξει, αύριο τι ώρα θα έρθεις;», με ρώτησε. «Όσο πιο νωρίς, τόσο πιο
καλά».
«Εννέα είναι καλά;», ρώτησα.
«Είναι μια χαρά», απάντησε.
Πριν φύγω, η Σαϊεντολόγος μου έστειλε μήνυμα, για να βεβαιωθεί ότι
πράγματι της έδωσα το τηλέφωνό μου.
«Δεν είσαι ψεύτης, μου αρέσει αυτό», σχολίασε.
Φέρε και τους φίλους σου αύριο, δεν δαγκώνουμε», μου είπε γελώντας λίγο
πριν την αποχαιρετήσω.
Δεν πάτησα ποτέ ξανά το πόδι μου. Δεν μπορούσα ποτέ να φανταστώ πώς ένας
άνθρωπος μπορούσε να περάσει την ίδια πίεση για δεύτερη φορά.
42424679_2232760223619746_7496934366572969984_n.jpg
Η Εκκλησία της Σαϊεντολογίας, κοντά στην Time Square της Νέας Υόρκης (46th
St), όπου και έκανα το τεστ προσωπικότητας.
Το ΚΕΦΕ ως «παρακλάδι της Σαϊεντολογίας στην Αμερική»
Με την Εκκλησία της Σαϊεντολογίας στην Αμερική, την οποία επισκέφτηκα,
είχε στενές σχέσεις το σωματείο Κέντρο Εφαρμοσμένης Φιλοσοφίας Ελλάδος
(ΚΕΦΕ), σύμφωνα με έγγραφα και αποφάσεις από την δικογραφία που είχε
σχηματιστεί στα μέσα της δεκαετίας του 1990 και βρίσκονται στην διάθεση
του inside story. Ωστόσο, μετά από καταγγελίες που έγιναν για τη δράση
του, το 1995 η Αστυνομία έκανε τρεις εφόδους στα γραφεία του, στην οδό
Πατησίων 200, οι οποίες οδήγησαν σε δικαστική έρευνα και τελικά στην
διάλυση του σωματείου για τους λόγους που περιγράφηκαν παραπάνω.
Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε ότι το ΚΕΦΕ και η Ελληνική Εκκλησία της
Σαϊεντολογίας είναι διαφορετικά νομικά πρόσωπα και άρα οι πράξεις τους δεν
συνδέονται μεταξύ τους. Όμως θα πρέπει να αναφέρουμε ότι από τη μελέτη των
καταστατικών τους προκύπτει ότι μέλη του ΚΕΦΕ έγιναν αργότερα μέλη της
Εκκλησίας της Σαϊεντολογίας, τα δύο σωματεία απέκτησαν ως καταστατικό
σκοπό την προώθηση της Σαϊεντολογίας στην Ελλάδα και είχαν την ίδια
καταστατική έδρα (Πατησίων 200), ενώ η ίδρυση της Εκκλησίας της
Σαϊεντολογίας έγινε λίγους μήνες μετά από τη διάλυση του ΚΕΦΕ.
«Το ΚΕΦΕ, αντί να περιορισθεί στην ικανοποίηση του σκοπού του [που] είναι
μη κερδοσκοπικός, ήδη από ετών εκτράπηκε σε απαγορευμένη κερδοσκοπική
δραστηριότητα»
Εφετείο Αθηνών
Στη διάρκεια της δικαστικής έρευνας για το ΚΕΦΕ, ο τότε Αντιεισαγγελέας
Αγγελής έγραψε στην αναφορά του ότι «σύμφωνα με τα στοιχεία που
συγκεντρώθηκαν κατά την προκαταρκτική εξέταση, διαπιστώθηκε ότι το ΚΕΦΕ
αποτελεί στην Ελλάδα παρακλάδι της διεθνούς, με έδρα τη Δανία και την
Αμερική, οργανώσεως της Σαϊεντολογίας». Την παραπάνω διαπίστωση
επιβεβαίωσε αργότερα και το Εφετείο, που επικύρωσε σε δεύτερο βαθμό τη
διάλυση του ΚΕΦΕ.
«Απαγορευμένη κερδοσκοπική δραστηριότητα»
Ο Αντιεισαγγελέας Αγγελής και το Εφετείο Αθηνών υποστήριξαν ότι το
σωματείο παρεξέκλινε από τους καταστατικούς σκοπούς του, αναπτύσσοντας
άσχετες επιδιώξεις. Στη διάρκεια της δίκης σε πρώτο βαθμό, ο Νομάρχης
Αθηνών, υπό την ιδιότητα του ασκούντα την εποπτεία επί των σωματείων της
περιφέρειάς του, ζήτησε τη διάλυση του ΚΕΦΕ, «κυρίως μεν διότι επιδιώκει
σκοπούς διαφορετικούς από εκείνους που καθορίζονται στο καταστατικό του,
επικουρικά διότι οι σκοποί του και γενικότερα η λειτουργία του απέβησαν
παράνομοι, ανήθικοι και αντίθετοι προς τη δημόσια τάξη».
Το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών εξέδωσε απόφαση, διατάσσοντας τη διάλυση
του ΚΕΦΕ. Το σωματείο άσκησε έφεση, ωστόσο το Εφετείο επικύρωσε τη
διάλυση, αναφέροντας στην απόφασή του: «Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας
του, και μάλιστα σχεδόν από της ενάρξεώς της, διαπιστώθηκε ότι παρεξέκλινε
των σκοπών του και επεδίωκε πλέον σκοπούς άσχετους και απολύτως ξένους».
Το δικαστήριο είπε ότι το ΚΕΦΕ «πρεσβεύει τις θεωρίες του ιδρυτή της
Σαϊεντολογίας, Λ. Ρον Χάμπαρτ, των οποίων στόχος αλλά και κεντρικός
πυρήνας είναι η εξουσία και το χρήμα», αφού μεταξύ άλλων «προκειμένου το
μέλος να ακολουθήσει οποιοδήποτε πρόγραμμα ή σεμινάριο, αλλά και οτιδήποτε
σχετικό με την εκπαίδευσή του, πρέπει απαραιτήτως και χωρίς κάτι τέτοιο να
προβλέπεται από το καταστατικό, να καταβάλει το αντίστοιχο χρηματικό ποσό,
το οποίο σε αρκετές περιπτώσεις, όπως προκύπτει από τις προσκομιζόμενες
αποδείξεις, είναι υψηλό [.] Μετά πληρότητος απεδείχθη και ότι το σωματείο,
αντί να περιορισθεί στην ικανοποίηση του σκοπού του [που] είναι μη
κερδοσκοπικός, ήδη από ετών εκτράπηκε σε απαγορευμένη κερδοσκοπική
δραστηριότητα», αναπτύσσοντας «και εμπορική δραστηριότητα υπό τη μορφή
επιχειρήσεων εμπορίας βιβλίων, κασεττών, εικόνων και συναφών ειδών, η
οποία και του απέφερε σημαντικά κέρδη».
Στη δίκη τα μέλη του ΚΕΦΕ επικαλέστηκαν τον «θρησκευτικό χαρακτήρα» του
σωματείου τους, αλλά έπεσαν σε αντίφαση αφού σε έγγραφο του ίδιου του ΚΕΦΕ
προς την Εκκλησία της Ελλάδας, το οποίο επικαλέστηκε ο Αντιεισαγγελέας
Αγγελής, αναφερόταν ότι: «Είμαστε πρόθυμοι να δεχτούμε τόσο κριτική, όσο
και υποδείξεις για τα τυχόν λάθη μας. Διαρκώς επιθυμούμε να μας δοθεί η
δυνατότητα [...] να εξηγήσουμε τι είναι η Σαϊεντολογία [...] Δεν είμαστε
θρησκεία, δεν είμαστε, πολλώ μάλλον, αίρεση. Η ένταξη σε θρησκεία είναι
μία συνειδησιακή κατάσταση, που λείπει από τα μέλη μας».
scientology_chondrogiannos_5_1.jpg
Άποψη του νέου χώρου έξω από την Εκκλησία της Σαϊεντολογίας στην οδό
Ασκληπιού 9. Δίπλα από την ταμπέλα για το «δωρεάν τεστ άγχους» διακρίνεται
το ηλεκτρόμετρο, η συσκευή με την οποία πραγματοποιείται το auditing.
Ονόματα πολιτικών, δικαστικών και δημοσιογράφων
Για το εν λόγω σωματείο μίλησα με τον Αντώνη Μποσνακούδη, έναν
δημοσιογράφο που στα τέλη της δεκαετίας του '80 άρχισε να επισκέπτεται το
ΚΕΦΕ. Ο ίδιος υποστήριξε στο inside story ότι «το ΚΕΦΕ με έδιωξε επειδή
ήμουν δημοσιογράφος. Εκείνη την εποχή το περιοδικό TIME και άλλα μίντια
έβγαζαν αποκαλυπτικά ρεπορτάζ για τη δράση της Σαϊεντολογίας». Σύμφωνα με
την αναφορά του Αντιεισαγγελέα Πρωτοδικών, Ιωάννη Αγγελή, «ο Αντώνης
Μποσνακούδης [...] μόλις έγινε αντιληπτό ότι έχει την ιδιότητα του
δημοσιογράφου [...] εκδιώχθηκε από το ΚΕΦΕ [...] διότι οι υπεύθυνοι
αντελήφθησαν ότι, με τις ερωτήσεις του, μπορούσε να γίνει επικίνδυνος για
την οργάνωση».
Ο Αντιεισαγγελέας Αγγελής υποστήριξε ακόμη ότι το ΚΕΦΕ προέβαινε σε
«καταγραφή κινήσεων ή ζωής» ατόμων με «δημοσιογραφική, πολιτική,
θρησκευτική και δικαστική ιδιότητα». Ο ίδιος ανέφερε ότι στο πλαίσιο του
ΚΕΦΕ λειτουργούσε ένα «Γραφείο Ειδικών Υποθέσεων», στις αρμοδιότητες του
οποίου ήταν «και ο χαρακτηρισμός των ατόμων σε "εχθρούς" και "συμμάχους"».
1492375148894-osa_scientology_greece.jpeg
Εγγραφο από την παλιά δικογραφία για το ΚΕΦΕ, που αναφέρεται σε μέλη τα
οποία τέθηκαν υπό έλεγχο από το «Γραφείο Ειδικών Υποθέσεων». Διακρίνονται
τα αρχικά OSA, που σημαίνουν «Office of Special Affairs»..
Μετά την απομάκρυνση του Αντώνη Μποσνακούδη, το ΚΕΦΕ συνέταξε έναν φάκελο
με το όνομά του, η ύπαρξη του οποίου ανακαλύφθηκε στις εφόδους της
Αστυνομίας στην οδό Πατησίων 200, όπου σύμφωνα με την εισαγγελική αναφορά
κατασχέθηκαν μεταξύ άλλων «οικονομικά στοιχεία [...] χιλιάδες φάκελοι
[...] δισκέτες και ηλεκτρονικοί υπολογιστές». Πολλά από τα έγγραφα που
βρέθηκαν στο ΚΕΦΕ ήταν κρυπτογραφημένα. Η αποκωδικοποίησή τους έφερε στο
φως το εκτενές «φακέλωμα» των «φιλικά» και «εχθρικά» προσκείμενων προς την
Σαϊεντολογία. Σε έγγραφο που βρέθηκε στον φάκελο του «εχθρού» Αντώνη
Μποσνακούδη, που βρίσκεται στη διάθεση του inside story, ο δημοσιογράφος
χαρακτηρίζεται «πιθανή πηγή προβλημάτων».
1492363353275-bosnakoudiks_vice_one.jpeg
Σημείωμα του ΚΕΦΕ, στο οποίο ο Αντώνης Μποσνακούδης χαρακτηρίζεται ως
«PTS», δηλαδή «πιθανή πηγή προβλημάτων» («potential trouble source»)
Η θεωρία για τον Xenu
Ο Αντώνης Μποσνακούδης διηγείται στο inside story: «Όταν έφυγα από το
ΚΕΦΕ, ξεκίνησα την έρευνά μου για τη Σαϊεντολογία. Στόχος μου ήταν να πω
την αλήθεια για τη λειτουργία και τις "εσχατολογικές αρχές" της, αφού
κάποιες από τις θεωρίες της Σαϊεντολογίας δεν γίνονται γνωστές στα αρχάρια
μέλη, αλλά αποκαλύπτονται πολύ αργότερα, όταν έχουν κάνει πολλές ώρες
auditing και έχουν εκπαιδευτεί κατάλληλα».
Η πιο σημαντική από τις εσχατολογικές θεωρίες της που παραμένει άγνωστη σε
έναν Σαϊεντολόγο μέχρι να φτάσει σε ένα πολύ υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης
είναι εκείνη της δημιουργίας του σημερινού κόσμου. Σύμφωνα με τον ιδρυτή
της Σαϊεντολογίας Λ. Ρ. Χάμπαρντ, πριν από 75 εκατομμύρια χρόνια, οι
άνθρωποι ζούσαν σε έναν κόσμο που έμοιαζε πολύ με την Αμερική του 1950,
δηλαδή την εποχή δημιουργίας της Σαϊεντολογίας. Τα ρούχα, τα αυτοκίνητα,
οι δρόμοι ήταν πανομοιότυπα με αυτά εκείνης της εποχής. Ωστόσο, κάποια
στιγμή, ο ηγέτης αυτού του κόσμου, που ονομαζόταν Xenu, ήρθε αντιμέτωπος
με το πρόβλημα του υπερπληθυσμού στους 76 πλανήτες που διοικούσε. Για να
λύσει το πρόβλημα, ο Xenu υποτίθεται ότι κάλεσε όλους τους ανθρώπους για
λογιστικό έλεγχο. Ωστόσο, αντί να ελέγξει τα λογιστικά τους, πάγωσε τους
ανθρώπους με ενέσεις γλυκόλης στην καρδιά τους. Αφού τους τοποθέτησε κατά
ομάδες σε κουτιά, τους έβαλε σε αεροπλάνα και τους μετέφερε σε έναν
πλανήτη-φυλακή, που ονομαζόταν Teegeeak. Αυτός ο πλανήτης ήταν η σημερινή
Γη. Αφού έφτασαν εκεί, τα αεροπλάνα πέταξαν τα σώματα μέσα σε ηφαίστεια
και αμέσως μετά τους πέταξαν βόμβες υδρογόνου. Από τα βομβαρδισμένα σώματα
των ανθρώπων βγήκαν οι ψυχές τους, που ονομάστηκαν «Θήταν». Σύμφωνα με τον
διάσημο ερευνητή της Σαϊεντολογίας, Λόρενς Ράιτ, οι ψυχές αργότερα
αναγκάστηκαν να καθίσουν μπροστά από οθόνες κινηματογράφου, όπου είδαν
εικόνες προπαγάνδας από ψεύτικες δοξασίες των θρησκειών που θα
ακολουθούσαν οι άνθρωποι τα επόμενα χρόνια. Μία από αυτές ήταν η σταύρωση
του Χριστού. Τα «Θήταν» μπήκαν αργότερα στα σώματα των νεογέννητων
ανθρώπων τη στιγμή της γέννησης. Σε ένα σώμα μπορεί να έμπαιναν και
περισσότερα, ακόμα και χιλιάδες, «Θήταν».
Σύμφωνα με τη Σαϊεντολογία, αυτά τα «Θήταν» θεωρούνται σήμερα υπεύθυνα για
τις νευρώσεις και τα άγχη μας. Το auditing και γενικότερα η Σαϊεντολογία
θεωρητικά σε βοηθούν να ξεπεράσεις αυτά τα προβλήματα και να φτάσεις στα
λεγόμενα ανώτερα λειτουργικά «Θήταν».
Η παραπάνω θεωρία για το Xenu, όπως και πολλές άλλες, είναι μυστική και
την γνωρίζουμε μόνο επειδή κάποιοι Σαϊεντολόγοι έφτασαν σε ανώτερα επίπεδα
εκπαίδευσης και αργότερα αποχώρησαν από την Εκκλησία. Ένας από αυτούς
είναι ο σκηνοθέτης Πωλ Χάγκις, ο οποίος είπε αργότερα στο ντοκιμαντέρ
Going Clear: Scientology and the Prison of Belief ότι η θεωρία για τον
Xenu «δεν βγάζει κανένα απολύτως νόημα».
Ο Αντώνης Μποσνακούδης διερεύνησε τη θεωρία για τον Xenu. Μετά την έρευνά
του, μέρος της οποίας κοινοποιήθηκε και στην υπεύθυνη για τη λειτουργία
σωματείων Νομαρχία Αθηνών, η Κατερίνα Διαμαντάρα, πρόεδρος του ΚΕΦΕ και
αργότερα ένα από τα μέλη της Ελληνικής Εκκλησίας της Σαϊεντολογίας,
κλήθηκε να μιλήσει σε τηλεοπτική εκπομπή. Όταν η συζήτηση πήγε στα
ζητήματα γύρω από την κοσμοθεωρία της Σαϊεντολογίας, η κ. Διαμαντάρα είπε
ότι «δεν τα έχω διαβάσει αυτά ποτέ, τα θεωρώ επιστημονική φαντασία». Όταν
κάποιος από τους συμμετέχοντες στην εκπομπή μίλησε για «γαλαξιακά
παραμύθια», η κ. Διαμαντάρα απάντησε ότι «τα [παραμύθια] πουλάει ο κ.
Μποσνακούδης, δεν τα πουλάμε εμείς», υποστηρίζοντας ότι τα όσα υποστηρίζει
ο τελευταίος είναι «κλεψίτυπα», «κατασκευή» και «πλαστά».
Μετά από αυτά, ο Αντώνης Μποσνακούδης άσκησε αγωγή κατά της προέδρου της
Ελληνικής Εκκλησίας της Σαϊεντολογίας. Η υπόθεση έκλεισε με ένα ιδιωτικό
συμφωνητικό συμβιβασμού, που βρίσκεται στη διάθεση του inside story και
στο οποίο το στέλεχος της Εκκλησίας της Σαϊεντολογίας αναγνώρισε ότι
«ουδέποτε ανέφερα [ότι] ο κ. Μποσνακούδης μετέρχεται παράνομων ή ανήθικων
μέσων, ή ότι δεν επιτελεί το δημοσιογραφικό λειτούργημα με έντιμο και
ακέραιο τρόπο και μέσα στα πλαίσια της δημοσιογραφικής δεοντολογίας και
πρόθεσή μου δεν ήταν να θίξω την δημοσιογραφική ακεραιότητα και υπόληψή
του». «Προς πλήρη εξόφληση κάθε ζημίας και αξιώσεών μου από την αγωγή, μου
καταβλήθηκε το ποσό των 30.000 ευρώ από την κ. Διαμαντάρα», είπε στο
inside story o Αντώνης Μποσνακούδης.
Αν και έχουν περάσει πολλά χρόνια από την εποχή που επισκεπτόταν το ΚΕΦΕ,
λίγο πριν με χαιρετήσει ο Αντώνης Μποσνακούδης μου διηγήθηκε «ένα αστείο
που δεν πρόκειται ποτέ να ξεχάσω στη ζωή μου».
«Μία μέρα είχα όρεξη και όταν μπήκα στο ΚΕΦΕ, τους ρώτησα "τι χαμπάρτια;"
αντί "τι χαμπάρια", κάνοντας λογοπαίγνιο με το όνομα του Χάμπαρτ. Εγώ
ξεράθηκα στα γέλια, όμως οι υπόλοιποι δεν εκτίμησαν και πολύ το αστείο
μου», μου είπε γελώντας.
Η επικοινωνία μας με την Ελληνική Εκκλησία της Σαϊεντολογίας και τι μας
απάντησε
To inside story επικοινώνησε πολλές φορές τηλεφωνικά και γραπτά με την
Ελληνική Εκκλησία της Σαϊεντολογίας, θέτοντας μία σειρά από ερωτήματα για
τα ζητήματα που πραγματευτήκαμε στην έρευνά μας. Τα ερωτήματα αφορούσαν
στις δωρεές πιστών, την άποψη του Καθηγητή Νομικής Κυριάκου Κυριαζόπουλου,
για τον κερδοσκοπικό σκοπό της Σαϊεντολογίας, την έντονη κριτική που έχει
δεχτεί το τεστ προσωπικότητας από την ιατρική κοινότητα, την αγωγή της
Έφης Λάμπα εναντίον της Εκκλησίας και την ιστορία του ΚΕΦΕ. Εντός της
προθεσμίας, η Εκκλησία μας απάντησε τα εξής:
Αξιότιμε κύριε Χονδρόγιαννε,
Ευχαριστούμε για την αποστολή αυτού του μηνύματος.
Θέλοντας να ανταποκριθούμε σας ενημερώνουμε ότι ετοιμάζουμε τις απαντήσεις
στα ερωτήματά σας και πολύ σύντομα θα σας αποσταλούν.
Γραφειο Δημοσίων Σχέσεων Ελληνικής Εκκλησίας της Σαϊεντολογίας
Ωστόσο, και μετά το πέρας της εύλογης προθεσμίας, η Εκκλησία της
Σαϊεντολογίας δεν μας απέστειλε καμία περαιτέρω απάντηση.
Στο δεύτερο μέρος της έρευνας του inside story για τον άγνωστο κόσμο της
Σαϊεντολογίας στην Ελλάδα, που θα δημοσιευθεί τις επόμενες ημέρες,
παρουσιάζουμε πώς μία οργάνωση προσκείμενη στη Σαϊεντολογία κάνει
επισκέψεις σε δημόσια σχολεία, τι λέει το υπουργείο Παιδείας για την
αναγνώριση της Σαϊεντολογίας ως θρησκείας στην Ελλάδα και άλλα.
Θοδωρής Χονδρόγιαννος
Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Πήρε το δημοσιογραφικό βάπτισμα
του πυρός στην Popaganda. Εργάστηκε στο γερμανικό κανάλι Offener Kanal και
το Vice και συνεργάζεται ως fixer/producer με διεθνή ραδιοτηλεοπτικά ΜΜΕ.
Έχει ασχοληθεί με το βίντεο και τη φωτογραφία.
.
Διαβάστε ακόμα
Ζώντας τέσσερις μήνες ως υποψήφιος Μάρτυρας του Ιεχωβά
Συναθροίσεις, ψαλμοί, προσευχές, τηλεοπτικές εκπομπές κατήχησης,
στρατιωτική πειθαρχία, τάμπλετ και καθόλου sexting.
Τρίτη 27/09/2016
Τα παιδιά του Θεού
Η αίρεση που επέτρεπε την πορνεία, την παιδεραστία, τον βιασμό και την
αιμομιξία και έκανε τη ζωή των παιδιών κόλαση στο όνομα του Ιησού, υπάρχει
ακόμα. Η οικογένεια Φίνιξ είναι τα διασημότερα μέλη της.
Τετάρτη 23/08/2017
Osho: Ο γκουρού με τις 93 Rolls-Royce
Ένα νέο ντοκιμαντέρ στο Netflix μας θυμίζει την ιστορία του αμφιλεγόμενου
γκουρού και της ουτοπίας που προσπάθησε να δημιουργήσει σε μια έρημο του
Όρεγκον. Οι πιστοί του στην Ελλάδα ήταν αρκετοί -και συνήθως επώνυμοι.
Τετάρτη 21/03/2018
Εικόνα Anonymous
.
Σας άρεσε αυτό που διαβάσατε; Θέλετε κι άλλες ιστορίες;
Σας πείσαμε; Εμείς σας θέλουμε μαζί μας!
Χωρίς τους υποστηρικτές μας
δεν μπορούμε να υπάρχουμε.
Θέλω να γίνω συνδρομητής
Πώς γράφουμε
Μερικά από τα άρθρα μας για τα οποία είμαστε περήφανοι!
Γραφτείτε συνδρομητές και διαβάστε καθημερινά δύο νέα long reads που
αξίζουν τον χρόνο σας. Μετράμε ήδη πάνω από 200 ιστορίες. Θα σας γίνει
συνήθεια.
Singularity: το επόμενο στάδιο της ανθρώπινης εξέλιξης ξεκίνησε
Σε λιγότερο από 30 χρόνια η νοημοσύνη των μηχανών θα έχει ξεπεράσει την
ανθρώπινη. Αυτό θα είναι το πρώτο βήμα στην...
Παρασκευή 09/02/2018
#YourStory2: Πες μας τι θέλεις να μάθεις
Την Πέμπτη 29 Μαρτίου, στις 18:00 στο βιβλιοπωλείο Ιανός, Σταδίου 24
πραγματοποιήθηκε η τελική εκδήλωση που ανέδειξε...
Τρίτη 06/02/2018
Inside podcasts
Δεν προλαβαίνεις να διαβάσεις το inside story; Άκουσέ μας!
Παρασκευή 02/02/2018
Η Εξέλιξη του Χρέους της Ελληνικής Δημοκρατίας
Μια πιο καθαρή εικόνα του χρέους.
Τετάρτη 22/11/2017
Προβολές CineDoc & inside story 2017-2018
Μετά την επιτυχημένη περσινή συνεργασία του inside story με το CineDoc
συνεχίζουμε και φέτος με επιλεγμένα ντοκιμαντέρ...
Δευτέρα 23/10/2017
Θέλετε να μας γνωρίσετε καλύτερα;
Εισάγετε το email σας εδώ για να λαμβάνετε κάθε εβδομάδα δωρεάν ένα
επιλεγμένο άρθρο μας.
Ακολούθησε το inside story
https://www.facebook.com/insidestory.gr
https://twitter.com/insidestory_gr
https://www.linkedin.com/company/inside-story.
https://www.instagram.com/insidestory_gr/
Σχετικά με μας
Γίνε συνδρομητής
Κάνε δώρο το inside story.
Συχνές Ερωτήσεις
Οδηγίες Κοινότητας
Όροι Χρήσης
Προσωπικά Δεδομένα
Επικοινωνία
Back to top
Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί cookies.
Συνεχίζοντας την περιήγηση, αποδέχεστε τους Όρους Χρήσης.
Ναι, συμφωνώ Περισσότερες πληροφορίε
________
Orasi mailing list
για την διαγραφή σας από αυτή την λίστα στείλτε email στην διεύθυνση
orasi-requ...@hostvis.net
και στο θέμα γράψτε unsubscribe
Για να στείλετε ένα μήνυμα και να το διαβάσουν όλοι οι συνδρομητές της
λίστας στείλτε email στην διεύθυνση
Orasi@hostvis.net
διαβάστε τι συζητά αυτή η λίστα
http://hostvis.net/mailman/listinfo/orasi_hostvis.net
Για το αρχείο της λίστας
http://www.mail-archive.com/orasi@hostvis.net/
Εναλλακτικό αρχείο:
http://hostvis.net/pipermail/orasi_hostvis.net/
παλαιότερο αρχίο (έως 25/06/2011)
http://www.freelists.org/archives/orasi
__________
NVDA δωρεάν αναγνώστης οθόνης ένα πρόγραμμα ανοιχτού λογισμικού
http://www.nvda-project.org/
_____________
Τα ηχογραφημένα βιβλία με φυσική φωνή που ανεβαίνουν στις βιβλιοπροτάσεις
προσφέρονται από τις βιβλιοθήκες που λειτουργούν οι φορείς των τυφλών
____________
