Maso-maso keemasan perkembangan bahaso Perancis (salanjuiknyo disabuik Parancih sajo -pen.) berlangsuang pado kurun waktu tahun 1991-1998. Berakhirnyo kejayaan bahaso Parancih di Payokumbuah disababkan oleh beberapa hal:
( ) Mulai berkurangnyo antena parabola di wilayah Payokumbuah ( ) Membanjirnyo VCD sampai ka pelosok-pelosok nagari Apo hungannyo antaro bahaso Parancih jo parabola dan VCD? Mulai dikenalnyo bahaso Parancih, sajak antena parabola mulai masuak ka desa-desa di seluruh wilayah Minangkabau pado tahun 1991. Jo antena parabola tu, kasado siaran talavisi sawasta dapek ditangkok dengan sangaik janiah. Warga masyarakaik nan alah libak jo siaran TVRI nan indak asak2 dari pasan2 orde baru melalui departemen penerangan, mulai dapek hiburan baru nan sangaik mangasyikkan. Siaran nan partamo kali tatangkok jo parabola adolah siaran RCTI. RCTI sebagai televisi sawasta partamo langsuang maraih jumlah pemirsa nan sangaik banyak dan antusias. Dek karano Suharto masih bercokol di puncak kakuasaan, mangko RCTI tampil samato2 sebagai saluran hiburan. Masalah2 nan agak manyingguang2 wilayah politik sadapek mungkin dihindarinyo. Sasudah sukses RCTI tu, titiak pulo salero si Tutuik, putri Suharto nan manih galaknyo tu. Lansuang inyo marengek ka apaknyo untuak mandirikan TPI, singkatan dari Televisi Pendidikan Indonesia, nan batujuan menyelenggarakan pandidikan malalui talavisi. Ndak lamo sasudah tuh, lahia pulo lah Anteve dan Indosiar. Kasado stasiun ko tantu harus manyambah ka baruak gadang tu dulu sabalun dapek izin basiaran. Baruak gadang tu tantu ndak ingin ado siaran nan ka mausik2 kakuasaannyo. Jadi sapanjang talavisi baru tu cuma sakadar hiburan, sinetron, pilem2 India, mangko izin bisa kalua. Kasado siaran talavisi sawasta tu dapek tatangkok dek parabola. Parabola manjadi salah satu simbol kesuksesan di nagari2 Payokumbuah, Limo Puluah Koto. Jikok ado antene parabola nan tagak di muko rumah atau di ateh atok, tantu urang tu agak barado saketek. Tapi salain talapisi2 sawasta Indonesia nan tatangkok lewaik parabola tu, masuak pulo siaran2 dari lua, langsuang ka saluruh pelosok2 tu. Siaran2 nan tatangkok dari lua tu antaro lain: CNN, MTV, Jain (India), sarato siaran talapisi Parancih. Di kampuang ambo nan banamo Tiaka, di Kecamatan Guguak, Limopuluah Koto, diantaro siaran talapisi2 (salanjuiknyo disingkat tipi sajo- pen.) dari lua tu, mangko nan paling paporit adolah siaran dari Parancih. Lai ado anak2 mudo nan suko jo siaran MTV, tapi itu indak banyak. Biasonyo anak2 mudo nan sadang kuliah di Padang, nan lah agak laweh pargaulannyo, sahinggo spy dianggap "sophiscticated" saketek. Tapaso lah tipi basetel ka MTV, balawanan jo mamak nan ka manonton siaran parancih. Salain siaran parancih, siaran Jain dari India manampati tampek kaduo. Apo bana nan ado di siaran tipi parancih tu sahinggo baitu antusias bana urang di kampuang manonton-nyo. Ruponyo di siaran parancih tu acok baputa pilem "urang bansaik". Baa kok banamo pilem urang bansaik, dek inyo acok indak bakain, jadi lakek lah istilah tu. Katiko ambo batanyo ka Mak Djasni, nan lah ambo anggap sbg mamak kanduang walaupun inyo indak ado hubungan pamili jo ambo, baa bana pilem urang bansaik tu? Inyo manjawek bahaso pilem tu pilem urang manganai, pilem parno tu, keceknyo. Dek kurang pueh ambo tantu batanyo baliak, dinampak-an bana disitu urang manganai tu? Jarang nyo, jawek Mak Djasni. Inyo sadang bapuli-puli sajo nan dipacaliakkannyo, alah inyo ka "naiak" bana, sorot kamera baputa ka nan lain. Baitu kecek Mak Djasni nan lumayan acok basuo jo pilem itu di siaran tipi Parancih di lapau Iyuh Gosoh (namo sabanyo Yus Masri, tapi baimbaukan Iyuh di Payokumbuah). Dek panasaran ambo ingin sato pulo mancaliak, mangko pado bulan puaso tu, sambia mananti wakatu parak siang (sahur) tibo, ambo lah duduak pulo di lapau Iyuh Gosoh tu basamo jo Mak Djasni. Hampia tiok malam ambo di bulan puaso tu ambo duduak di sinan. Lapau Iyuh Gosoh tu babuka sampai parak siang di bulan puaso. Sangko ambo kok iyo acok bana pilem tu siaran tipi Parancih tu. Kironyo sakali saabaik nyo. Nan acok siaran2 indak jaleh sajo, berita2, bahasonyo ndak tantu dek awak karano bakcando urang kanai inpluensa mangecek. Namun baitu, urang2 di lapau tu antusias juo mancaliak. "Baa kok siaran parancih juo nan batonton, kisa lah ka nan lain." kecek ambo. Langsuang sabalik palanta protes, "beko kalua nyo, talewaik sajo awak." Baitu jawek nan lain. Nan paliang candu mancaliak siaran parancih tu adolah Buyuang Kepoh, panggaleh sate. Satenyo lamak, tapi manggaleh kalamak dinyo sajo. Kadang2 ndak manggaleh bahari2. Nan heran ambo, jadwal2 siaran tipi parancih tu sampai apa dek urang2 tu. Ruponyo inyo alah saketek mangarati nampaknyo. Kadang2, Buyuang Kepoh tu acok mangecek2 surang bantuaknyo bahaso Parancih tu nan dipakainyo. Pernah suatu malam, Iyuh Gosoh lah takantuak bana. Pilem parancih tu baru mulai. Lapau kaditutuik dek Iyuh Gosoh tu, tapi sagan ka urang banyak. Dek karano alah lamo pilem tu batea-tea, indak juo kalua urang bansaik tu, akhianyo tipi kadimatikan dek Iyuh Gosoh tu. "Indak ado bagai tu dom, caliak lah, inyo batea-tea sajo dari tadi. Mananam bungo karajonyo, mambasuah oto, ndak kaado bagai do!" Kecek Iyuh Gosoh. "Saba saketek Mak Iyuh, caliak tu inyo alah masuak ka biliak, sabanta lai tantu inyo mulai lai." Baitu kecek nan lain. Nan alun mangarati bahaso parancih, tantu hanyo manebak2 sajo jalan carito. Bak cando manakok-nakok anjiang ka kulak arun. Tapaso lah Iyuh Gosoh tu taakuak-akuak dek mato lah barek, manundo manutuik lapau. Kasudahannyo, dek indak tahan dek Iyuh tu lai, inyo mulai tegas, "Ah, indak ko lai. Lapau ka batutuik lai." Lansuang labiah dari sapuluah suaro manyagah, "Ei, tunggu lah dulu, caliak tu ha, inyo alah mandakek ka kasurnyo!" Tapaso Iyuh Gosoh mambukak mato mancaliak ka arah tipi. Tapi nan nampak sasudah tu malah urang mangguluang kasurnyo. "Eh pan**k, lah baguluang kasuanyo tu ha, dima pulo inyo ka manganai lai. Lah jam satangah ampek kini kini ko ha, alah tu! Lapau tutuik lai!" sasudah mangecek tu, langsuang Iyuh Gosoh manakan tombol power di tipi sharp ukuran ampekbaleh inci tu, nan babali seken jo si Aman tukang pakang. Caruik maruik manggarutu sasudah tu. Tapi dek ari lah ampia ka parak siang, tapaso lah urang baranjak. "yuh, kopi satangahm roti malabar ciek. Surek-an dulu yo! Tambahkan jo nan kapatang." Baitu kecek salah surang sabalun manggantiah kureta angin-nyo pulang. Ambo tapaso pulang lai sasudah tu. Tapi maso kajayaan tipi parancih tu hilang, sajak VCD masuak. Sabalunnyo, urang2 nan mamuta pilem vidio untuak urang gadang, sempat jaya pulo, sabab urang2 nan indak pueh jo pilem parancih tu malanjuikkan manonton vidio pilem urang bansaik tu. Tantu mambayia lai. Sajak siaran tipi swasta alah ndak bisa ditangkok dek parabola, dek karano baraliah pormat ka digital, parabola mulai manghilang pulo ciek2. Lah banyak nan bajadikan tampek ayam batalua sajo. Siaran tipi swasta tu lai dapek ditangkok, tapi batambah alaik-nyo, jo receiver digital. Manuruik pandapek urang kampuang, itu cuma akal-akalan urang tipi sajo, supayo awak mambali alaiknyo nan baru. Sampai kini, bahaso Parancih indak tadanga lai di palosok2 Payokumbuah, Limopuluah Koto. ~end~ Bogor, akhia Juni 2004 Wassalam, Wady Afriadi 0815-970-1611 http://wady.or.id ---------------------------------------------------------------- Do You Urangawak? Join [EMAIL PROTECTED] An Urangawak Community Forum Worldwide Click http://groups.yahoo.com/group/urangawak/join to join! ---------------------------------------------------------------- __________________________________ Do you Yahoo!? Yahoo! Mail - Helps protect you from nasty viruses. http://promotions.yahoo.com/new_mail ____________________________________________________ Berhenti/mengganti konfigurasi keanggotaan anda, silahkan ke: http://groups.or.id/mailman/options/rantau-net ____________________________________________________