The Goan community of London

http://www.portcities.org.uk/london/server/show/ConNarrative.50/The-Goan-community-of-London.html

A Konkani translation of the full story
 
Prostavona

Bharotache poschim kinare voilea Goeam thavn ieun akhea Londdon xarant sthaik 
zal'lo 6,000 voir lok asa.  Londdon bondrantlo Goemkar somudai mullak heach 
lokacho ek vantto.  

Goemkar somudaiachea mull ugomachem hangasor dil'lem vornnon hea somudaiak Purv 
Londdon dhokea kodde ani thoinchea doria vahotuk kamakodde aschea sombondachem 
vornnon korta.  Londdon bondra kodde Goemkarank asche sombond East India 
Company-chea patmarim koddlean suru zata.  Uprant Peninsula and Oriental (P&O) 
ani British India Steam Navigation (BISN) hea kom'poninchea agbottim ani 
Brittonak Purv Afrika vosnnuke koddli axa, hanche modlo sombond fuddem chalu 
aslo.

Doria sombondit sonvskrutai
Tarvotti porom'pora 
Goem Bharotachem ek lhanxem raj; Bharotachea poschim' kinare voileo Goem, 
Damanv ani Diu, heo tin zomati tachea vantteak ietat.  Mhonntana Goenche 
Konknni uloupi, tarvotti zale tor kainch ojap nhoi.  Goenchea nivasink 
Mesopotamia ani Sindhu prodexa kodde vepari sombond aslole oxem dista.

Dhavea xekddea meren, dubava vinnem tankam Purv Afrike kodde sombond asle, ani 
12-vea xekddea meren Polynesian ulanddi vaportale.

Purtugez vistar
15-vea xekddeache survatek Goemkar Indonesiachea mosalea zunveank poinn 
kortale.  Teach xekddeache okhere meren Purtugezamnim Vasco da Gama (c. 
1469-1524) khala Afrikecho bhonvaddo kaddun Bharotak ek doriavatt sodun kaddun 
Europevank fuddarponn dilem.  Hantlean mosale, sed, Chini matiechim aidonam ani 
rotnam melloun ghevpak vatt ugti zali.

Afonso De Albuquerque (1453-1515) hannem Goem xar Musulmanam koddlean jikun 
ghetlem, ani 450 vorsanchi Purtugez razvott suru keli.

Eka samrajeachi rajdhani
Japana thaun Mozambique meren vistarlolea Purtugalachea purve koddlea 
samrajeachi Goem rajdhani zali, ani ek kherit Indo-Purtugez sonvskrutaiecho 
vikas zalo.  

Zaite Purtugez tarvotti uxnn-prodexant mele ani haka lagun Goemkar, Purtugez 
tarvotti porom'poreche vantteli zale.  Purtugez  tarvamnim te Hindu Mhasagorant 
Purv Asia, Afrika, Brazil ani Europ bhonvle.

Padri ani Kom'poni
Goeant poilo Inglez
Poileant poilim Goeam ail'lea Inglezam poiki aslo Padri Thomas Stephens 
(1549-1619).  30 vorsanche piraier tannem Europ soddlem ani urlolem aplem jivit 
Goeam sarlem. 

1581 vorsa Purtugalacho patt Espanhacho Philip II haka gelo.  Dekhun Purtugal 
Inglanddacho dusman zalo.  Khorem mhollear Purtugalachea navik dollacho vhoddlo 
vantto Armadachoch vantto zalo.  Thomas Stephens hannem soglleant poilem 
Konknni veakoronn Latin lipient boroilem.  Tachea probhavan Goeant bandlolo 
chhapkhano Asient soglleant poilim bandloleam modem poddta.  Tannem Inglanddant 
aple familik boroilolea potram vorvim 1600 vorsa English East India Company 
sthapunk preronna dili.

Sombond sudarop
1630 vorsache Madrid koblati uprant, Inglandd ani Espanha modle sombond 
sudarle.  Hacho porinnam zaun 1635 tem 1639 meren atth Inglez tarvamnim Goeank 
bhett dili.  1640 vorsa Purtugal Espanha koddlean svotontr zalea uprant 
Inglez-Purtugez sombond portean sthaple.  1642 vorsache Goem koblatin ani 
Anglo-Purtugez koraran Brittixank, Macau ek soddun, her sogllea Purtugez 
tthikannamnim vepar korunk dilo.

Avoddtem bondir
1700 ani 1784 vorsam modem sumar 60 East India Company-chea tarvamnim Goeam 
bhett dil'li khobor asa.  Zaitea Inglez East India Company-chea kapitanvamnim 
Goeant Natalam monoil'li khobor tarvanchea dispottiantlean gomta.  Aguada thaun 
savem udok bhorun ghetale tem soddun Goeam thaun 
urrak, zollov, mas (mhollear dukor ani boil) ghetale.  Oslem mas tankam 
Brittixanchea probhava khal aslolea Hindu ani Muslim vattharamnim horxim 
mellonaslem.

Kaim vella East India tarvam fattim vetana Goenchea ani Asiechea tarvottiank 
(hankam Lascars mhonntale) ghetale.  Lascar hem ek farsi utor, ani tem 
Inglejint ani Purtugejint Lascarim, Europi nhoi tosle tarvotti hea orthan, 
bhitor sorlem.

Mumboiche Goenkar
Brittixam khal novi porza 
Bombaim (atam Mumboi) 1661 vorsa Purtugez Braganzachi Catarin, Charles II kodde 
kazar zatana Brittixank dil'li dot.  Mhonntana Mumboiche Goemkar Brittix porza 
zali.  Charles II hannem East India Company-k Mumboi usnnem dilem.  Goem ek 
boreantlem borem sobhavik bondir, dokhinn-ostomt Bharotachea miriam bondram ani 
Mumboi vo Surat modegot asa.  Tem East India Company-chea tarvank portean 
protean vaporpachem bondir zalem.

Poili soinik karvai
1756 vorsa Admiral Pocock ani Admiral Watson hannim poilech pavttim 
Indo-Purtugez soinikank zhuzant vaporle.  Doria voilo luttaru, Tulagee Angria, 
Purtugez ani Inglez tarvancher ghuri ghaltalo dekhun, tache rajdhani Geriacher 
akromonn korpant tannim vantto ghetlo.

Brittix foujent Mumboiche tin'xim Indo-Purtugez 'Topaze' asle.  'Topaze' hea 
utracho orth, he soinik Kristanv aslole dekhun tanchean Hindvank addvarlolem 
koslem-i kam' korum-ietalem.  Hindu kaideam pormonnem kaim torechim kamam ani 
kaim torechim jevnnam randop tthoravik kastamninch korchim.

Poilea Lascaranchem iennem
17-vea xekddeache okhere thaun East Greenwich hangache baptismache nondnne 
pormannem Malabar kinare voilea zaitea Bharotiyank chakram koxim Inglanddak 
haddlolim.  Punn khoim thaun tim ailim tem sarkem sodun kaddunk kotthinn.  1660 
vorsa ek Navigation Act (doria poinna vixim kaido) ho kaido ghatlolo, tea 
pormannem fattim ievpi East India tarvancher charant ek vantto hache poros odik 
Brittix nhoi tosle tarvotti asche nhoi.  Ho kaido chalik lailolo mhonn puravo 
asa, kiteak 1730 vorsa Greenwich hanga kaido moddloleak ottok kel'lo. East 
India-chea pogar pustokavelean kollta, Capitanvank Indo-Purtugez randpi itle 
avoddtale ki he randpi ekach dhonia sangata don vo tin pavtti porian Londdon 
ani East Indies modem doria poinn kortale mhonn.

Bodli tarvotti chombo
1720 tem 1800 meren, Londdon bondracho vepar dhondo tipottin vaddlo.  East 
India Company-chim zaitim tarvam Goeank bhett diun Erith, Woolwich vo Deptford 
dhokeank laglim.  Zaite Brittix tarvotti East Indies doria poinnar bhair 
poddle, dekhun zaite Indo-Purtugez Lascar Bengal ani Madras thaun tarvotti 
chombeamnim bhorti kele.  Napoleonic zhuza son'dorbhar thoddea kallak 1797 tem 
1799 meren Brittix Goeam aslole zal'lean, tache uprant East India Company 
tarvancher Goemkarank sirviso mellpak nett ailo.

Deptford Goemkar
Brittix Jeneralank Goenchea jevnnachi ruch lagli, ani tannim zaitea Goemkarank 
randpi ani sadaronn chakram zaupak Mumboi vhelim.  Deptford hanga 1796 vorsa 
St. Nicholas firgojent Indiaman tarvacher ailolea tera Lascarank ani ek 
Purtugezak purlole; tanche modem Goemkar asle zait.  Zor Deptford hanga Goemkar 
aslole zalear te King Street, New Street ani Lower Street hea vattharant asle 
zait, kiteak tea kallar sonvsarantle soglle toreche lok ravpi he roste asle.

Soddun dilole tarvotti 19-vea xekddeache modegot chodd ani chodd Goemkaramnim 
Londdon rabito kelo.  Chodd-xe tarvanchea dhoniamnim soddun dil'le tarvotti.  
Survatek gelole chodd-xe Goemkar Purv Londdonachea vixixtt vattharank akorxit 
zale.  

Chodd famad vattharam poiki Shadwell hanga High Street thaun bhitor vochpi 
painnincho gott, zaka Tiger Bay mhonntat.  Hea kallache lokgonnti vake Goemkar 
ani her Asiekarancho ankddo dinant, karonn tankam biddar ditolea bhattkarank 
bondkhonnichi khast poddum-ietali.  Punn tea vattharant Goemkar aslole mhonn 
her koddlean purave melltat.  Nombor 12, Bluegate Fields hanga sumar 1855 vorsa 
Goeam thaun ailolo Francis Kaudery (ghoddie Cordeira) Royal Sovereign Public 
House mhonnlole kodde karbari mhonn kam' kortalo.  Lascarank ekamekak mellpak 
hi ek bori suvat asli.  Te hanga sangata mellun urrak piyetale ani tavernachea 
fattlea angnnant 'skittles' ho khell khelltale.

Porkeanchem Ghor
East India Company-cho adlo sando Lieutenant Colonel R.M. Hughes ani 
London City Mission hacho vangddi Joseph Salter hannim, hea chodd-xea dubllea 
lokachi poristhiti polleun tancho prosn hatim ghetlo.  1855 vorsa hea 
manestamnim ek Porkeanchem Ghor sthapon korunk ek zomat apoili.

West India Dock hangachea hea ghorak 'Home for Asiatics, Africans, South Sea 
Islanders and Others' mukhel dan divpi mhollear bhovmanest East India Company, 
tinnem £200 dile.  Halinch suru kel'li Peninsula and Oriental (P&O) Steam 
Navigation Company hinnem £20 dile. 1857 vorsa tea ghorachi ugtavnni zali.

Konnak tea vattharant sirvis mellpachi son'di asli, vo purve kodde tarwar 
fattim vochpache asle, toslea Lascarank thoim proves melltalo.  Tea ghorache 
kuxik Lascars Shipping Agency asli.  Tea ghorant kaim Goenkar asle.  Tanche 
poiki eklean thoim apnnachem kumsar aikunk Konknni uloupi padri mellona mhonn 
tokrar kel'li.

Suez vatt
1869 vorsa Suez Canal ugoddtoch, Afrikecho bhonvaddo kaddinastana soroll 
Bharotak ani Australiak mottve vatten tarvank poinn korunk mell'lem.  Brittix 
India Steam Navigation Company (BISNC) tosleo kom'poneo hache adinch Hindu 
Mhasagorant poinn korpi tarvancher Goemkarank sirviso ditaleo, teo atam tankam 
Suez vatten Londdon vochpi poinnancher-ui vaprunk lagle.  Haka lagun Londdon 
bondrant vochpi P&O tarvancher vavurtolea tarvotteanchea ankddeak hea-i 
tarvotteancho ankddo zoddlo.

Borovpi sangtat: Isle of Dogs hanga 1872 vorsa Lascar, chakram ani aya 
(bhurgeancheo norsi) aslim, ani thoim Goenchem urrak melltalem mhonn.  
Ratcliffe lagsarcho, Limehouse Basin fattlean, ho sogllo vatthar Lascarank 
avddichi suvat zaun asli.  Tanche poikiche kaim dadle thollavea Brittix bailam 
kodde kazar zale ani Mile End Old Town hanga ravtale.  Commercial Road hanga 
St. Mary's ani St.  Michael's igorzank vetale zait.

Poilem kuttumb
Inglanddant ravpi poilem kuttumb mhonn Mascarenhas familik vollkotat; tim 
Momboiche vatten hanga ailolim ani Martham Street, East Ham hanga ravtalim.  
Tanchim tegam bhurgim East London hanga zolmol'lim.  Shri Mascarenhas bhasancho 
profsor aslo, ani tachi bail vistid xinvpinn asli.
Him Goemkaram Grove Crescent Road hangasor St. Francis of Assisi igorjek misak 
vetalim zait.  Xarachea chodd girest vattharant sumar so vo sat bailo 
bhaddeachea ghorant ravtaleo.  Him Catholic Goemkaram Bloomfields Street, 
Moorfields hangachea Roman Catholic kopelak dor Aitara chukoinastana misak 
vetalim.  Ho poilincho Goemkar somudai il'lo il'lo korun Purv Londdonachea 
sadea lokanchea zomeant misllun gelo, ani 20-vea xekddeache survatek ek kherit 
somudai koso urunk na.

P&O ani Lascar
1881 vorsa Peninsula & Oriental (P&O) lainicho nimanno thambo (terminus) 
Southampton thaun Londdon haloilo.  Tea vorsacho lokgonnti vako Londdon 
bondrachea Goemkar Lascar jonosonkhient javpi bodola vixim moladik nazuk mahiti 
dita.  Soglle sangata mellun 55 voir Goemkar Lascar Londdon bondrachea chear 
tarvancher asle - tanche poiki P&O-chim tin tarvam.  He chodd-xe Goenchea 
dolala vorvim Mumboi sirvisec lailole.  Familinchea itihasachea obheasantlean 
kaim zonnancho Goeantlo mull ganv sodun kaddum-ieta.  P&O Londdon thaun 
Bharotak vo Australiak vochpi aplea tarvancher Goenkarank vhoddle sonkhien 
gheit ravle.

St. Katharine's hangache Goemkar
Eke bazuk posre ani dusre vatten St. Katharine's Docks hache gudanv aslolo St. 
George's Street, Asiechea tarvotteanche avddicho vatthar.  Hanga 1888 vorsa eka 
Goemkaran Cartwright Street, Katharine Building-ant ek flett bhaddeak ghetlolem 
dista.  1901 vorsa ghetlole lokgonntint Londdonachea Goemkar Lascarancho 
vaddlolo ankddo dakoila.  Londdon bondrant 120 Goemkar tarvotti asle, zanche 
modle Albert Docks P&O tarvancher 104 zonn asle.

Vosnnuke Karkun
Samrajeache proxasoki sevok
BISNC kom'ponin soit Goemkarank Hindu Mhasagora bhonvtonnim aplea 
ofisamnim karkun mhonn 1874 vorsa itle adim thaun-ui sirvisek ghetle.  
BISNC-chea dhonian, Sir William Mackinnon hannem Imperial British East African 
Company (IBEAC) 1881 vorsa sthapli Uganda Protectorate ani British East Africa 
hangachea vepar-dhondeachem karbar choloupa khatir.  Tarva vahotuk kom'poni ani 
ek vepari kom'poni modlea sombondacho porinnam zaun 20-vea xekddeant 
Londdonachea Goemkarancho ankddo il'lo il'lo korun vaddot gelo. 

(Zanzibar and shipping taken from HMS London, in 1875. © NMM) He fotto 1875 
vorsa Zanzibar hanga HMS London hea tarva voilean kaddlole.  1881 vorsa hea 
Royal Navy mukhel tthanneachea tarvar atth Goemkar asle.  Tachea daveak asa tem 
HMS Malacca; tacher-ui Goenkar asle.

Mackinnon ani BISNC
1891 vorsa Duncan Mackinnon (William Mackinnon hacho putnno) hannem 81 
tarvanchea tanddeacho karbar hatim ghetlo.  Mackinnon hannem Purv Afrikechem 
tarvanchem mukhel tthannem Zanzibar thaun Mombasa vhorun Bharot ani Purv Afrika 
modlea poinnancho ankddo vaddoilo.  BISNC hankam Goemkaranchem visvaxiponn 
itlem manovlem ki Purv Afrika kocheri choloupak Goemkar stafacher visvas 
dovrunk lagle. 

1890 tem 1895 meren, jednam Brittix vosnnuki sorkaran Purv Afrikent IBEAC 
tabeant ghetlem, tednam Goemkarank vosnnuki proxason sevent ani Purv Afrika 
ttelegraf ofisamnim sirvisek lavpachem dhoronn apnnaun zal'lem.
Khorem mhollear, 1890 vorsa bhitoruch Mombasant 160 Goemkar dhokeachea ani 
bondrachea karbarantlea vavrant fatticho konno koxe aslole.
Jednam East African Railways & Harbours (EAR&H) hachi ievzonn vosahoti sorkaran 
suru keli tednam Goemkarank tantum karbari ani proxason sevok mhonn ghetle.

Purv Afrikeche vostekar 
Purv Afrikent vochun rabito korpi Goemkarancho ankddo poilea ani 
dusrea mhazhuzanche modegat  (1918-1939) tengxer pavlolo, jednam 
poilea mhazhuzant Merchant vo Royal Navy seva dilole Goemkar 
tarvotti aplea kuttumbam soit Purv Afrikent ravunk gel'le.  BISNC kom'poni Purv 
Afrikent Smith, Mackenzie & Co. hea nanvan aplo dhondo fuddem vhorunk lagli.  
Hich kom'poni, P&O, BI ani Union Lines hanchi tarvotti veparantli thollavi 
dolali zaunk pavli.  1950 vorsa meren British Merchant Navy hicho soglleant 
vhod mhollear BI tarvancho tanddo, punn to Suezache purve kodde choltalo.  'BI 
Sunday' mhonn famad zal'lea 16 Setembr 1951 disa Mombasa bondrant dor ek dhoko 
BI tarvamnim apnnailolo, ani tancher 200 Goemkar asle.

Exodus (Nirgomon, mhollear bhair vochpachi khett)
Humttun kaddlole Goemkar
Londdon bondrant mhazhuzam modlea vorsamnim BISNC ani P&O tarvancher, ani 
dusrea mhazhuza uprant thaun 1960 doxoka meren P&O tarvancher Goemkar tarvotti 
iet asle.  1960-chea doxokant Afrikent svotontrai chollvollik lagun Kenya, 
Uganda ani Tanzania proxasoki sevent Goemkaram bodlek Afrikanank gheunk lagle.  
Purv Afrikent aslolea, Brittix pasport ghetlolea Goemkarank to prodes soddcho 
poddlo, ani 1967 vorsa uprant bhair vochpeancho ankddo vaddot gelo.  Hakach 
'Exodus' (nirgomon) mhonnunk lagle.  1972 vorsa Goemkarank Uganda thaun 
dhanvddaile dekhun Londdon xaracho Goemkar somudai anik vaddlo, zor-ui tantlim 
zaitim zonnam Canada vochun ravlim.

Aiz Goemkar
Aiz Londdon bondrant ravpi Goemkaram chodd-xim Purv Afrika thaun 
ailolim.  Punn tanche poiki 30 ttokke zonnancho eklo tori purvoz adlea donxim 
vorsamnim vepari tarvancher tarvotti zaun Londdonak ailolo.  Aichea 
Londdonantlea Goemkar lokanche vanttnnent ani Goeantlea lokache vanttnnent 
zaito forok asa.  Brittix Asiekarancho somudai chodd-so soglloch Goenchea ek 
vhodd bhagantlo, ani kheritponnim kinare voilea tin talukeantlo, jea vattharak 
'Pornni Kabizad' (Velhas Conquistas) mhonntat.

Londdon somudai
Londdon somudai 98% Catholic ani Inglez uloupi, ani somudaiachea 90% von odik 
lokak Afrike kodde itihasik sombond asat.  Hache urfattem, Goeantlo lok aiz:
akhea Goeanchea  bhugolik bhagamnim soglleak vistarla
choddant chodd lok Hindu (65%) 
choddant chodd Konknni uloupi, olpsonkhen punn borech-xe Moratthi uloupi.

Goemkar somudai choddant chodd modheom vorgachim aslolean, xarachem kendr (zoim 
chodd-xim survatek ravlolim) soddun bhailea vattharant vochun ravunk sodit 
aileant.

Reply via email to