GULF-GOANS e-NEWSLETTER (since 1994) 
 






Son’varachim Sungttam:

Svabhimani Gõykar
        - Jose Salvador Fernandes



Halinch hanv obhimani ani nanvostea Gõykaranchem jivit vachtalom. Tanchi gozal 
vachtam-vachtam, Francisco Luis Gomes ani Abbe Faria hanchi zolamchi tarik tich 
mell’li. Tantuntlea tantum, ani eka svabhimani Gõykarachi, Bhau Daji Lad hachea 
mornnachi tarik Gomes ani Fariachea zolmachich asli. Kitem-i zaum, hea teg-ui 
mhan Gõykaranchi hanvem thoddi vollokh divpacho proyotn kela. 

FRANCISCO LUIS GOMES
- Franciscocho zolm’ 31 Mai, 1829 vorsa Gõyantlea Saxtti talukentlea Navele 
ganvant zalo. Bhurgeponnaruch taka Purtugez, Frans, Italian, Inglez, Latin ani 
Moratti heo bhaso taka bes-boreo yetaleo. Pirayechea 21vea vorsant, 1850 vorsa 
Gõy Medikal Iskolantlean tannem Medico-Cirurgiao-chi diploma zoddli. Fuddem 
vochun, taka teach iskolant xikovpi mhunn nemlo. 12 Agost, 1860 vorsa Purtugez 
Bharotant ‘deputies’-am khatir baravi vinchnnuk zali. Tednam Saxtti ani Kankonn 
motdarsonghantlean nivddun yeupi Francisco Luis Gomes ho ekloch Gõykar aslo. 
Lisbon Parliamentant tachem poilem ulovp protinidhitva (representation) khatir 
vosnnukeche hok’k hacher adarun aslem.

- Frans krantikariche sfurthen Gomes mukt (liberal) monacho zal’lo. Afrikechea 
vosnnukamni jem gulamponn choltalem tache add to aplo bolladik tallo ubartalo. 
“Hanv gulamponnacho dusman. Totvan-ui hanv tosoch, tea bhair mhojea desachi 
itihasik porampora-i toxich asa. Zorui mhojea desache adli sonvskrutai sokoileo 
zati mandun gheta, torui tannem gulamponnak kednach maneotay divnk na, 
tantuntlean ti meklli ani khota vinnem asa,” oxem tannem aplea eka ulovpant 
obhimanan sanglolem. Mon’xak tachi puray svotontray na korpi ekxayeche 
(monarchy) pod’doti add-ui tannem tallo ubarlolo. Oxe toren mon’xak tachi 
svotontray na korop hem monan ani totvan svotontrayeche sonvsthe add oxem to 
somzotalo. Fransco Luis Gomes ho ontor’raxttrik namnecho ek arthxastri-i 
(economist) aslo. Tannem vosnnukanchea bhouxik kamdarank Purtugalachea bhouxik 
kamdaranchea panvddear pavoile ani Gõychea odmas-potrantle bekaideache khorch 
bhair uddoile.

To thambonastana oniti add zhuzlo. Dekhik, Bardezantlea vinchunuk karyant 
Torres Novasacho Count Governoran aplem nak’ toplem tache add tannem bovall 
uttoilo.

Dr. Gomesak barik zorachi pidda zal’li, torui to aplea totvan ani loka khatir 
vavrit fuddem gelo. “OS BRAHAMANES” hi kadambori ani Essay on the theory of 
political economy and its relation to the morals and law hea vixoyacher Fransez 
bhaxentlean tannem nibond borovn aplim muktponnachim totvam rakhpacho proyotn 
kelo. Marques de Pombal hea vhodd Purtugez mon’xachem tannem choritr-ui 
(biography) boroilem. Tachea mornna uprant uzvadda ailolea hea tachea vavrak 
Fransant ani Purtugalant boro yeukar mell’lo. Doriantlean poinn korun Gõyam 
aplea ganv-ghora portotana tannem doriantuch aplo nim’nno prann soddlo.

BHAU DAJI LAD
Dr. Ramakrishnna Vithal urf BHAU LAD hacho zolm’ Peddnnechea Mandrem vattarant, 
1822 vorsa zalo. Potta khatir tacho bapui Daji Mumboi gelo. Thoim Bhau 
Girgaumchea Moratti Kendr Iskolant, ani uprant Elphinstone Institute-ant xiklo. 
1843 vorsa to teach Institute-ant Chemistry-cho ani Natural Philosphy-cho adari 
xikovpi mhunn kamak laglo. Tea uprant to Grant Medikal Kolejint xiklo ani her 
chear zann Gõykaram vangdda borea markamni pas zalo. To ek iesesvi ani huxar 
gineanacho voiz aslo. Taka adlea bharoti bhasancho khub mog aslo.

Leprache vo koddache piddek tannem vokhod sodun kaddlem oxem mandtat. To 
monan-kallzan udar aslo. To sabar piddestank fukott topastalo ani thoddeank 
aplea ghorant legit ravunk fukott zago ditalo. Dr. Bhau ho ek khoro somajik ani 
rajki vavurpi aslo. Bharoti lokache udorgoti khatir, Jagnnath Shankushett, 
Naoroji Furdoonji ani Dadabhai Naoroji hanche vangdda tannem 1852 vorsa ‘Bombay 
Association’ ghoddlem. 1857 vorsa ‘University of Bombay’ hech songhottnnek 
lagun zolmak ailem. Dr. Bhau ho tacho ek ‘Fellow’ aslo ani khub kall ‘Arts’ ani 
‘Medicine’ fantteancho xikpi aslo. Purvilea vostunchea sod-vavrant ani adlea 
itihasant-ui to khub umed dakoitalo. “The Literay remains of Bhau Daji” hea 
vixoya khal tache sod-vavrache moladik paper Kolkot’tant uzvaddaile.

Kalidas khuinchea kallant jiyelo hem tannem poilem dakovpacho proyotn kelo. Tea 
bhair sonskrut ankdde, Gupta ani her Rajyamni khuinchea vorsamni manddavoillin 
raj choloilem tacher uzvadd ghalpacho tannem sod-vavr kelo. Taka Royal Asiatic 
Soceity-cho vangddi nemlo ani uprant Mumboi Fantteache Vavurpi Somiticho 
vangddi mhunn vinchun kaddlo. 1855 vorsa to tech sonvsthecho poilo Up-Odheokx 
zalo. Taka Grant Medikal Kolejicho Up-Odheokx kelo ani Geographical Society-cho 
sekretar nemlo.

Victoria Garden imaroti ani Albert Museum-a khatir fund ekttaim korunk Dr. Bhau 
Dajin khub thokos ghetlo. To Mumboicho poilo Bharoti Sheriff aslo. Hea podar 
taka don pavtti nemlo. Ostoreanchea xikxonnant ani udorgotint tannem khol mon 
ghalolem. Cheddvanchem iskolam cholovpi xikpeanche Literary ani Scientific 
sonvsthek to mozot ditalo. Tannem Marattintlean ani Gujarattintlean ‘Dnyan 
Prasarak’ nanvachim don mhoineallim uzvaddailim. Thoddim vorsam tannem aplea 
bolsantlea duddvamni ostoream khatir iskol choloilem. Aiz porian tem Dr. Bhau 
Daji Girl’s School cholta.

Sanglicho M. Vishudas Bhave choloitalo te Moratti Dramatik Komponek Dr. Bhau 
ut’tejon ditalo. Nana Shankershett hache vangdda to Moratti nattkam ghoddun 
haddtalo. Raja Gopichand ho khell tannem hindint onnkar (translate) korun 
Mumboi dakoilo.

31 Mai, 1874 vorsa tannem aplo prann soddlo. “Bhau Daji hannem jivitant khub 
boro vavr kelo. Tannem zorui thoddench boroilem, torui hem thoddench boroilam 
tem hereamni hozaramni panam boroileant tache poros-ui chodd molachem asa,” 
oxem taka xrod’dhanjoli vomptana vhodd Jerman Orientalist Dr. Max Muller-an 
aplea ulovpant mhonnlem.

ABBE FARIA
Jose Custodio Faria hacho zolm’ Kandolle ganvant 31 Mai, 1756 vorsa zalo. To 15 
vorsam pirayecho aslo tednam tacho bapui Caetano taka ghevn Purtugalak gelo. 
Dev-xastrant doctorate-ichem xikop korunk Caetano Purtugalak thavn Romant gelo. 
Tea vellar tannem aplea putak, padriponnachem xikop korunk thoinchea 
Propagation of Faith Kolejint bhorti kelo. Ani uprant tacho put-ui padri zalo.

Tea kallar, Gõyant bharoti padrim modem khoxalkai disonasli; kiteak hea padrink 
kaidean divnk zai aslim tim unchlim podam dinasle. He oniti add zhuzunk tannem 
foujechea Gõychea ofisoram kodde boreponn zoddlem ani Pinto Bondd suru kelem. 
Hi yeuzonn konnachi ti xevttim sodun kaddtoch, tachea mukhel fuddareank dhorun 
bondkhonn favo keli. Oxea vellar Pai ani Put Faria, 1788 vorsa pollun Fransant 
gele. 

1789 vorsa Fransant kranti suru zali tednam Pri. Jose Custodio khor krantikari 
zalo. Desant sonvstha sthapli tednam Abbe Faria xikovnk laglo. Tannem 
Marseilles, Nimes, adi. zageancher xikoilem.

Parisant porotolo tednam taka bhul-vidyechi (hypnotism) umed aili. Agost 1813 
vorsa tannem bhul-vidiechem xikovp divnk suru kelem. Tachem hem 
chaltem-vevharik xikovop khub gazlem. Tannem bhul-vidyecher je khol vichar 
manddle te kristi dhorma ani morala add mhonnunk lagle.

Abbe Fariak tachea jivitant konnench sarko somzun ghevnk na. Taka bhairailolo 
ani tachim fokannam kortale. Torui tannem aplo sod-vavr khorayen chalu dovorlo.

Tannem aplea jivitachea xevottachea disamni, “De la cause du somneil lucire, on 
etude de la nature de l’homme” hem fransez pustok uzvaddailem.


Sonv'var, 20 Jun 2009

http://sonvarchimsungttam.blogspot.com/


 


Goa World    
www.colaco.net
     www.goa-world.com/goa/ music/    - The Online Music Station for KONKANI 
THANKS TO ALL FOR YOUR PRAYERS http://www.jrsbible.info/bible.htm
EXPRESSIONS - THE FLOWER SHOP http://www.goa-world.com/expressions/
 
Promoting Tiatr & Tiatrists since 1994
Gulf-Goans e-Newsletter 
http://www.yahoogroups.com/group/gulf-goans
presented by Ulysses Menezes & moderated by Gaspar Almeida






Reply via email to