> A Gunawan <rotan...@...> wrote: > Pami teu lepat mah, Raden Saleh teh ngangkat R.A.A Martanagara, anu > jeneng bupati Bandung.
Leres pisan, Martangara janten "anak angkat" Raden Saleh, dina memoirna R.A.A Martanagara nulis kieu: "Kira-kira satengah taun geus disunat, Raden Saleh, "Tukang Gambar Raja", nganjang ka Sumedang, jeung mondok lima belas poe di imahna Bupati. Raden Saleh ditarima make upacara siga kaanjangan Bupati. Pangeran Sugih nawarkeun putra-putrana, kuring jeung Durahim ka tamuna teh. Kuring jeung Durahim dibawa ka Batavia jeung cicing di imah Raden Saleh di Kampung Gunungsari dibeulah kaler kota, di sisi Ciliwung. Istri Raden Saleh, urang Eropa, Nyonya Winkel Hagen, tadina randa tinu boga tanah di Gemolak, deukeut Semarang. Istrina kasohor jalma beunghar. Di Batavia anjeunna pakepuk ngurus pabrik batikna. Anjeunna oge gaduh pabrik minyak seungit dimana kembang gambir jeung kembang malati diolah. Salian ti eta anjeunna oge gaduh toko emas. Didinya digawekeun tukang emas (pengrajin) nu nyieunan ali, liontin, jepit jeung perhiasan sejenna. Kabeh jongosna, kaasup nu ngurus istal, didatangkeun ti Jawa (maksudna urang Jawa). Jadi kuring kudu make basa Jawa sapopoe. Kuring ngan bisa ngomong basa Sunda jeung Durahim. Dihiji poe, Raden Saleh ngabejaan yen kuring jeung Durahim rek dikirim ka Semarang, rek diasupkeun ka sakola Jawa. Cariosna : "Supaya engkena aranjeun bisa digawekeun ku pamarentah di daerah Sunda atawa di daerah Jawa. Ibu (Ny. Raden Saleh) engke rek mawa aranjeun ka Semarang" [Kungsi diposting ku kuring sababaraha taun katukang]
