Lični stav
Jupiter i volovi
PIŠE: KOSTA ČAVOŠKI
Već duže vremena pojedini izvikani internacionalisti, koji se neprestano pojavljuju u vodećim javnim glasilima, uporno nas uveravaju kako međunarodno pravo ima suprematiju nad našim unutrašnjim pravom, te da smo kao članovi Ujedinjenih nacija dužni da izvršavamo svaki nalog Haškog suda i njegovog tužioca. A oni koji su im poverovali učinili su to u veri da pomenuto međunarodno pravo ima univerzalnu važnost i da, kao više, podjednako obavezuje sve države bez razlike - i najveće i najmanje.
Taman je poneko od naivnijih poverovao da međunarodno pravo - kao
pravo a ne kao sila - ima suprematiju nad našim unutrašnjim pravom, kad nas je
vlada Sjedinjenih Država još jednom iznenadila: ne samo da je povukla svoj
potpis na rimskom ugovoru iz 1998. o obrazovanju stalnog Međunarodnog krivičnog
suda, koji je inače zaključen pod visokim pokroviteljstvom UN, nego je zapretila
da će upotrebiti oružanu silu protiv svake države koja uhapsi nekog osumnjičenog
američkog vojnika ili civila i pokuša da ga izruči tom Sudu.
Pored unapred
najavljene agresije na države koje, u veri da međunarodno pravo zaista
obavezuje, u dobroj meri izvršavaju svoje obaveze iz rimskog ugovora zaključenog
pod okriljem UN, američka vlada je zapretila obustavljanjem svake dalje vojne
pomoći državama koje su već pristupile tom ugovoru. To je, izgleda neoprezno,
već učinila naša zemlja, tako da ne samo da više nećemo dobijati američku
ekonomsku nego ni vojnu pomoć, čak i ukoliko pristupimo tzv. Partnerstvu za
mir.
Inače, ova američka zvanična pretnja oružanom silom iznenadila je samo neupućene i naivne. Još pre osnivanja rimskog Međunarodnog krivičnog suda američki senator Džesi Helms javno se zavetovao da će ovaj Sud biti „mrtav na samom početku". Zato je bio „neopozivo protiv uspostavljanja stalnog krivičnog suda Ujedinjenih nacija" i drugih tokova koji bi Ujedinjenim nacijama dali „spoljni sjaj suverenosti". „UN nisu ni sada - niti će ikada biti do mog poslednjeg daha - suvereni entitet", zaključio je Džesi Helms, čime je stavio do znanja da međunarodni pravni poredak UN nikada ne može imati suprematiju u odnosu na unutrašnje pravo, nego da uvek - bar kad je posredi Amerika - mora biti obrnuto.
Pa zbog čega jedino Amerika može biti iznad međunarodnog prava i njime se služiti kao jednim od sredstava svoje „globalne" politike? Odgovor na ovo pitanje dao je, pored ostalih, i negdašnji američki zvaničnik Dejvid Šifer: „Postoji realnost, a realnost je da su SAD globalna vojna sila i pojava. Druge zemlje to nisu. Mi jesmo." Da je otišao još jedan korak dalje, on je mogao da kaže da međunarodni pravni poredak ima suprematiju samo u odnosu na unutrašnji poredak slabih, nesuverenih „država", dok Amerika, koja svojom globalnom silom obezbeđuje delotvornost tog međunarodnog poretka, mora biti iznad njega i kao takva postestas legibus soluta - sila koja je razrešena obaveze pokoravanja tzv. međunarodnim zakonima.
U svetlosti ovakvog razumevanja međunarodnog prava kao pukog sredstva jedine preostale super sile, postaje razumljivo kako to Amerika može da poriče bilo kakvu suprematiju stalnog Međunarodnog krivičnog suda, osnovanog u Rimu, i da u isti mah do kraja podredi našu jadnu i bednu zemlju ad hoc Međunarodnom krivičnom sudu u Hagu. Još su stari Rimljani govorili: LJuod licet Iovi, non licet bovi (Ono što priliči Jupiteru, ne priliči volu).
Svojevremeno se u nas prikazivala komedija pod upitnim naslovom: „Da li je moguće, drugovi, da smo svi mi volovi?" Današnji odgovor je nedvosmislen: mi zaista jesmo volovi, pošto nama u međunarodnom poretku ne priliči ono što priliči Jupiteru. Otuda i tvrdnje o suprematiji Haškog suda nad našim unutrašnjim ustavnim poretkom nisu ništa drugo doli rasuđivanje običnog srpskog vola.
