PRVOMAJSKA RAZGLEDNICA IZ MAKEDONIJE
Paradajz punjen dinamitom i Titova štafeta
Specijalno za "Dan" iz Skoplja Aleksandar PISAREV
Jedan ugledan francuski politicki magazin Lc actuali objavio je nedavno
opširan tekst o Makedoniji, nazivajuci je Paradajz punjen dinamitom. Ovaj
naslov dovoljno jasno ilustruje situaciju u ovoj državi koja od svog
osamostaljenja 1992. godine živi u kontinuiranoj krizi pokušavajuci da
uspostavi barem jedan od osnovnih atributa državnosti. U takvom galimatijasu
promijenjena su dva predsjednika od kojih su obojica imali tragicnu
politicku karijeru. Na Kiru Gligorova je izvršen (srecom neuspješan)
atentat, a Boris Trajkovski je tragicno poginuo u avionskoj nesreci krajem
februara. Treci, upravo izabrani, predsjednik Branko Crvenkovski, preuzima
mandat pet mjeseci prije roka (redovni predsednicki izbori su bili zakazani
za septembar) sa hipotekom da je najveci krivac za ocajnu politicku i
ekonomsku situaciju u zemlji i promotor organizovanog kriminala. Ugledan
politicki analiticar Sašo Ordanovski jednom recenicom je ilustrovao izbor
koji gradani imaju za novog predsjednika. On kaže: Gradani Makedonije mogu
da biraju izmedu Izvjetrene soda vode (Branko Crvnekovski) i obicne vode
(Saško Kedev). U ovakvoj situaciji nije ni cudo, što Makedonci u Kocanima,
gradu u istocnoj Makedonije bježe u virtuelan svijet jugonostalgije -
organiziju opštenarodnu prvomajsku proslavu i obilježavaju Dan mladosti, 25.
maj sa sletom na stadionu, velicajuci lik i djelo druga Tita.
Da se vratimo na onaj paradjz punjen dinamitom na koji upozoravaju francuski
analiticari a koji sasvim jasno održava strah Evrope od mogucih dogadaja u
ovom dijelu Balkana. Samo dva dana poslije izvještaja Medunarodne krizne
grupe, koji nosi naziv "Kolaps Kosova" i u kome medunarodna zajednica
upozorava da, ukoliko se brzo ne pronade rješenje za ovu srpsku pokrajinu
Kosovo, može da postane zapadni berg u srcu Evrope, stigla je zabrinjavajuca
informacija i za stanje u Makedoniji.
Izvori Evropske Unije, bliski Havijeru Solani, zaduženog za bezbjednosnu i
spoljnu politiku, upozoravaju u panicnom strahu da može doci do ozbiljnih
incidenata na granici izmedu Makedonije i Kosova ukoliko Makedonija riješi
da pocne demarkaciju i obilježavanje 200 kilometara dugu granicnu liniju duž
Kosova.
Zabrinutost je tim prije veca što Makedonska vojska ovog mjeseca treba da
pocne povlacenje sa granice (po medunarodnoj instruktaži) i obezbjedenje
državne mede da prepusti policiji. Ako se zna da u zapadnaj Makedoniji i
Kumanovsko-lipkovskom regionu (takode po medijatorstvu medunarodne zajednice
- citaj SAD) konmpletnu situaciju na terenu kontrolišu kvazi bezbjednosne
snage, nazvane meduetnicka policija, a sve konce u svojim rukama drže
pripadnici raznih paravojnih struktura sa Kosova i iz Makedonije, onda je
jasno kako ce u narednom periodu izgledati ta granica.
U vrijeme ratnog sukoba 2000. godine, pripadnici ANA, ONA i oružane
formacije KZK neometano su upadali sa Kosova u Makedoniju i prikljucivali se
albanskim vojnim formacijama u ovoj državi u operacijama protiv makedonskih
bezbjednosnih snaga.
Zabrinutost medunarodne zajednice (koju makedonski politicari guraju ispod
tepiha) je tim prije veca što kosovski Albanci uporno insistiraju na
reviziji granice i ne priznaju potpise o razgranicenju koje su 2002. godine
stavili ministri spoljnih poslova Makedonije i Srbije i Crne Gore, nego
traže nove pregovore o granici, reviziju granicne linije i otvoreno
zagovaraju teritorijalno proširenje Kosova na racun djelova zapadne
Makedonije. Isto važi i za Kumanovsko-lipkovski region, koji u planovima
Kosova ima tretman Preševske doline na koju se direktno naslanja i gdje
vecinu stanovništva cine Albanci koji nemaju osjecaj lojalonosti prema
makedonskoj državi. Albanski politicki establišment i onaj koji je u
aktuelnoj koaliciji sa Socijaldemokrtaskim savezom (DUI Partija za
demokrtasku integraciju Albanaca) i oni koji su u opoziciji (DPA-Demokratska
partija Albanaca), iako ne govore otvoreno o reviziji granice, smatraju da
prilikom njene demarkacije treba da se cuje i kosovska strana jer je
bilateralni dogovor izmedu Makedonije i Srbije i Crne Gore o granici
potpisan bez njihovog ucešca.
Po ocjeni stranih i domacih analiticara ovo nije ništa drugo nego
zagovaranje teritorijalnog proširenja Kosova na racun djelova zapadne
Makedonije i Kumanovosko-lipkovskog regiona, odnosno realizacija ideje o
velikom Kosovu kao sastavnom dijelu buduce velike Albanije.
- U Makedoniji taj strah postoji duže vremena, ali sada i medunarodna
zajednica postaje svjesna te opasnosti - kaže Pavle Trajanov, bivši ministar
unutrašnjih poslova Makedonije, dobar poznavaalac situacije u ovom regionu i
lider Demokratskog saveza.
Pouceni iskustvom iz 2001. godine, kada su iza paravana ljudskih prava
pripadnici ONA uz svesrdnu podršku oružanih formacija sa Kosova napali
Makedoniju i bili spremni na njenu fizicku podjelu medunarodni medijatori su
Makedoniji naložili potpisivanje Ohridskog dogovora kao jedino rješenje za
"ocuvanje" teritorijalnog integriteta. Iz Ohridskog dogovora, medutim,
proizlazi decentralizacija vlasti, odnosno nova teritorijalna podjela,
jacanje lokalne samouprave što nije ništa drugo nego kantonizacija
Makedonije kao uvod u podjelu. Ovaj posao treba da se završi do kraja ove
godine i Makedonci u zapadnoj Makedoniji nerado gledaju na ovo rješenje. Kao
preventiva od daljih komplikacija, mnogi Makedonci iz Tetova i Gostivara
prodaju svoje kuce i stanove i naseljavaju se u južnim, etnicki cistim,
makedonskim djelovima države.
Po ocjeni LJupceta Georgievskog doskorašnjeg lidera VMRO-DPMNE i premijera
Makedonije, ovo je neminovnost makedonske države.
- Zato je bolje rješenje da se sada, poslije ratnog sukoba mirno razdvojimo
i podijelimo teritoriju kako bi pravoslavni dio Makedonije otvorio sebi
perspektivu za približavanje Evropskoj Uniji. Ja sam ubijeden izjavio je
prije povlacenja sa liderske funkcije u VMRO-DPMNE Georgievski da Evropa
nema namjere da u svojim redovima prima multienticke države, jer je taj
eksperiment unaprijed osuden na propast.
Ove njegove rijeci su se potvrdile i poslije najnovijeg etnickog cišcenja na
Kosovu, kada je i medunarodna zajednica priznala da je multietnicko Kosovo
propao eksperiment. Makedonci se pitaju: Ako je ovakva formula doživjela
neuspjeh na Kosovu, koja je garancija da ce uspjeti u Makedoniji.
Iza ideje o blagovremenoj i mirnoj podjeli Makedonije stali su svojevremeno
i neki clanovi Akademije nauke i umjetnosti Makedonije. Ionako je u
Makedoniji sve podijeljeno: Albanci imaju svoja udruženja, pisaca, likovnih
umjetnika, muzicara, fudbalera, svoju organizaciju žena, omladine, ... šta
nas onda povezuje.
http://www.revijad.cg.yu/dan/
Srpska Informativna Mreza
[EMAIL PROTECTED]
http://www.antic.org/
