Srbi, narod koji nestaje - Marko Mladenovic: Prema poslednjem popisu, naselja od 500 stanovnika smanjila su se za 90 odsto, naselja do 1.000 stanovnika za 80 odsto, a naselja do 5.000 stanovnika su se prepolovila - Biljana Spasic: Vec 2010. godine, u centralnoj Srbiji bice 2.100.000 stanovnika, Vojvodini 800.000, dok bi na Kosovu i Metohiji taj broj, prema sadasnjem trendu, bio cak 4,4 miliona U poslednjih desetak godina roditi vise od jednog deteta u Srbiji postao je luksuz. Majke se danas uglavnom tesko odlucuju i na jedno dete, a kao osnovne razloge "bele kuge", sociolozi navode nezaposlenost, stambenu neobezbedenost i male i nesigurne plate. Strucnjaci, s druge strane, uporno ponavljaju da Srbija ima sve manje stanovnika koji, iz godine u godinu, sve ubrzanije stare.
Stopa fertiliteta ili rodnosti nalazi se vec nekoliko decenija ispod 2,1 odsto, sto znaci da nije obezbedeno ni prosto obnavljanje stanovnistva. Dugorocno, na demografska kretanja utice broj rodene dece na jednu zenu, a ta stopa je kod nas jos sezdesetih godina smanjena ispod one koja obezbeduje prostu reprodukciju, a danas iznosi samo 1,6 odsto. Zato ce, prema nekim statistikama, do 2020. godine u Srbiji i Crnoj Gori, i to bez Kosova i Metohije, ziveti 600.000 stanovnika manje, od cega u centralnoj Srbiji skoro 500.000, a u Vojvodini oko 200.000 manje. Ono sto posebno zabrinjava, tvrde strucnjaci koji su radili studiju "Projekat populacione politike u Srbiji", jeste cinjenica da Srbija dramaticno stari. Od 1991. do 2020. godine, broj starijih od sezdeset godina bice u SCG povecan za vise od 700.000 ljudi, sto znaci da ce kroz dve decenije svaki treci stanovnik pripadati kategoriji starijih gradana. Istovremeno smanjuje se broj mladih, koji ce u nasoj zemlji 2020. godine biti smanjen za trecinu. Beogradanin star 40,4 godina Prosecna starost Beogradana je 40,4 godina. Samo pre trideset godina, Beogradani su bili znatno mladi - 1971. prosecna starost bila je 33,4 godine, 1981 - 34,9, a 1991 - 37,3 godine. Starost muskaraca je 39,1, a zena 41,6 godina. Samo 4,3 odsto stanovnistva Beograda cine deca do cetvrte godine. Njih je u prestonici u 2002. bilo 68.421, dok je od pete do devete godine registrovano 76.604 dece, koja cine 4,9 odsto populacije Beograda. Od 10. do 14. godine u glavnom gradu Srbije i Crne Gore zivi 83.900 dece, odnosno 5,3 odsto. Najvise je Beogradana izmedu 45 i 49 godina - 136.385 stanovnika, koji cine 8,6 odsto ukupnog stanovnistva prestonice. Registrovano je i 167 gradana koji imaju vise od 95 godina, kao i 726 Beogradana izmedu 90 i 94 godine. Zanimljivo je, medutim, da je dugogodisnja ekonomska i drustvena kriza kod nas imala manje nepovoljne efekte na smanjenje stope radanja nego, na primer, u zemljama istocne Evrope koje su u tranziciji. To se objasnjava cinjenicom da se upravo zbog krize zena vratila porodici, pronalazeci smisao u tome da je odrzi. Cak i kada je istisnuta iz javnog zivota, ili je ostala bez posla, odlucuje da barem rodi i podigne dete. Takode, nije doslo do promene bracnih modela, recimo nije povecan broj razvoda ili vanbracnih zajednica. Naprotiv, kazu tvorci ove studije, veliki broj brakova u nasoj zemlji odrzava se upravo zato sto ljude u zajednici odrzavaju nevolje sa prezivljavanjem, lose materijalno stanje, stambeni problemi, strah od gubitka posla i zarade, obaveza da nekako zajednicki skoluju i izdrzavaju decu. Kriza, medutim, ima nesumnjive negativne efekte na populacionu dinamiku i vise utice na odlaganje, nego na odustajanje od radanja. Uostalom, poslednjih godina veliki broj mladih ljudi otisao je iz zemlje, sto ce tek imati dugorocne nepovoljne demografske posledice, jer decu, naravno, ne radaju oni stariji od 60 godina. U kojoj meri je "bela kuga" zahvatila nasu zemlju, najbolje se vidi na primeru srpskog sela. Prema recima profesora porodicnog prava i autora knjige "Srbija - sveca koja dogoreva" Marka Mladenovica, prema poslednjem popisu stanovnistva, naselja od 500 stanovnika smanjila su se za 90 odsto, naselja do 1.000 stanovnika za 80 odsto, a naselja do 5.000 stanovnika su se prepolovila. - Ovi podaci samo pokazuju da se sela u Srbiji u poslednjih desetak godina ubrzano prazne, skoro da nestaju, a uvecava se broj stanovnika u vecim gradovima. U nekim selima u centralnoj Srbiji i Pomoravlju poslednjih 50 godina nije rodena nijedna beba. Na primer, u selima Vukojevac, Koritnjak i Javorje u 2002. godini nije zabelezen nijedan novi stanovnik. Na vecinu seoskih skola davno je stavljen katanac jer nema daka, ili ih ima po dvoje, troje. Na primer, u jednom pomoravskom selu u skolu dolaze ucenici iz cetiri susedna sela i ima ih svega cetvoro - objasnjava Mladenovic i dodaje da je "bela kuga" u istocnoj Srbiji postala tradicija, dok su pobacaji i abortusi decenijska praksa. To najbolje oslikava ispovest dr Stojana Adasevica - koji je 38 godina radio u KBC "Dedinje" - koja je pocetkom devedesetih godina uzasnula srpsku javnost. On je izjavio da je u toku svoje ginekolosko-akuserske karijere, koja je trajala 26 godina, "ubio citav jedan grad velicine Smedereva". Novcana stimulacija Drzava se trudi da se izbori sa "belom kugom", a jedan od nacina je i posebna novcana stimulacija za majke koje se opredele da rode drugo, trece ili cetvrto dete. Tako je pomoc za drugo dete 74.238 dinara, za trece 133.707, a za cetvrto 178.274 dinara. Medutim, sve govori da ni to ne pomaze. Samo da odnesu bebu iz porodilista, roditeljima treba najmanje 40.000 dinara. Nosiljke, kolica, krevetac, posteljine, duseci, pelene, pa sve do kozmetike, koja je takode neophodna, isterace novopecenim roditeljima i poslednji dinar iz novcanika. Nosiljke za bebe kostaju od 1.500 do 4.000 dinara, kreveci, u zavisnosti od dimenzija, od 7.000 do 15.000 dinara, dok se kolica ne mogu kupiti za manje od 7.500 dinara. U zavisnosti od nacina sklapanja, polozaja za dete i prateceg sadrzaja, "markirana" decja kolica mogu kostati i do 35.000 dinara. Komplet pamucnih pelena od 40 komada moze se kupiti za 2.000 dinara, dok pakovanje "pampersa" i ostalih jenokratnih pelena kosta od 350 dinara pa navise. Jos toliko novca potrebno je izdvojiti za cucle, flasice, kupke, sapune... On je tada pricao da je obavio oko 50.000 abortusa i tako ubio citav grad. Prekinuo je kada je prilikom jednog zahvata prekida trudnoce video zivo i formirano dete. Dr Adasevic je dodao da se desavalo da se u istoj bolnici na jednom spratu lekari bore da ocuvaju trudnocu zene u petom mesecu trudnoce, a da kod druge zene obavljaju prekid trudnoce u istom mesecu. Doktor Mladenovic istice da otuda i ne cudi podatak sto su po sterilitetu Srpkinje prve u Evropi i gotovo jedna trecina ima problema s radanjem dece. Statistika govori da je za 20 godina obavljeno vise od dva miliona abortusa, pri cemu treba imati u vidu i cinjenicu da ni taj broj nije precizan, jer se abortusi u privatnim klinikama ne beleze u zvanicnim statistikama. Najpesimistickije prognoze strucnjaka jos su konkretnije - ako se ovako nastavi, Srbi ce za 500 godina i bioloski izumreti. Prema recima magistra Biljane Spasic, profesora u Ekonomskoj skoli u Kragujevcu, koja se dugo godina bavi istrazivanjima o ovoj temi, na svaki brak u Srbiji dolazi 0,88 odsto dece. Drugim recima, Srbi umiru i ako se tako nastavi, vec 2010. godine, u centralnoj Srbiji bice 2.100.000 stanovnika, Vojvodini 800.000, dok bi na Kosovu i Metohiji taj broj, prema sadasnjem populacionom trendu, bio cak 4,4 miliona, smatra Spasic. Ona tvrdi da su "belu kugu" uzrokovali ratovi, cedomorstvo, samoubistva i seobe i dodaje da je Srbija po broju zivorodene dece poslednja zemlja u Evropi. - Srbija je kao drzava karakteristicna po potpuno suprotnim pojavama. Tako na primer, dok se u Srbiji i Vojvodini poslednjih godina belezi znacajan mortalitet, na Kosovu i Metohiji tokom poslednjih 80 godina imamo pravi bebi-bum. Recimo, Albanaca je 1921. godine bilo 140.000, a danas ih ima vise od dva miliona. U Vojvodini je 1948. godine bilo 2,2 puta vise stanovnika nego na Kosmetu, da bi danas Kosovo i Metohija bili brojniji za oko 200.000 ljudi. Kosovo i Metohija je podrucje koje ima najvecu stopu nataliteta u svetu poslednjih osam decenija. Sve opstine u juznoj pokrajini imaju pozitivan prirodni prirastaj, osim Zubinog Potoka koji je naseljen Srbima - istice mr Spasic. Ona napominje da su u Srbiji pozitivan prirodni prirastaj u 1999. godini od 157 opstina imali samo Loznica, Pozarevac i Grocka, dok nijedna opstina u Vojvodini nije imala vise rodenih od umrlih. To znaci da je samo u 1999. godini broj umrlih veci za 29.222 od broja rodenih. M. Blazevski http://www.glas-javnosti.co.yu/ Srpska Informativna Mreza sim@antic.org http://www.antic.org/
