Opat Agenda Politik Urang Sunda Sanajan kaitung resep kana kasenian atawa kabudayaan, malah kungsi kapeto jadi redaktur kebudayaan pisan, kuring satemenna sok sinis kana kasenian atawa kabudayaan teh. Malah, beh dituna, siga nu teu parok atawa teu percaya kana naon nu disebut profesionalisme dina harti cara mikir nu percaya yen tiap pagawean (profesi) miboga fungsi sewang-sewangan, teu kaci miboga peran ganda. Sikep sinis teh lain bae ka lingkungan budayawan atawa seniman Sunda. Tapi, oge ka budayawan atawa seniman ti lingkungan lian. Kaasup seniman jeung budayawan nu disarebut senirupa kontemporer tea nu saheulaanan, paningal kuring, di nagara urang, Indonesia, katingali jeung karasa paling hirup jeung paling maju manan seniman-seniman nu aya di cabang seni lian. Ari kana profesionalisme, bongan sok dipake alesan atawa titincakan pikeun ngingkahan tanggungjawab nu leuwih jembar. Malah, eta ismeu teh siga nu ngotak-ngotakkeun jalma bari ngaraheutan kamanusaan. Sakumaha nu digambarkeun dina hiji dongeng nu meh klise ngeunaan hiji dokter THT nu tega nolak pasen nu katorekan. Eta THT nolak si pasen alatan manehna ahli ceuli katuhu. Demi ceuli pasen nu katorekan tadi...ceuli kenca. Tah, lingkungan seniman jeung budayawan oge -- pon kitu deui wartawan -- umumna, nya siga kitu. Ngarasa teu wani asup kana perkara lian alatan ngarasa lain widang kaahliannana. Mun nyangkut perkara nu sipatna teknis mah, sikep kitu teh bener pisan. Tapi, mun pakait jeung pasoalan-pasoalan nu sipatna nyangkut kapentingan jalma loba, pamanggih kuring, sikep kitu teh teu merenah. Mun lain goreng oge. Komo, sakapeung, pasoalan nu kudu diancruban teh satemenna pakait langsung jeung kapentingan maranehna. Dina konteks budayawan jeung seniman, misalna, perkara infrastruktur kasenian. Arang seniman-budayawan nu miboga pipikiran jeung daek prak ancrub kana widang ieu. Umumna, ukur papuket jeung perkara estetika jeung ekspresi kasenian pribadina. Da, enya, leuwih prestisius. Bisa leuwih kakoncara. Bisa jadi dewa. Mun geus aya kajadian nu matak teu genah kana manah anjeunna, kakarak rame. Protes. Pajarkeun teh pamarentah, atawa masyarakat pisan, teu ngahargaan kana seni. Mun perlu, nepi ka unggah bale watangan. Alus tina kituna mah. Ngan,...pinter kodek. Mun lain egois ge. Dina konteks budaya Sunda jeung kapentingan judul di luhur, keur kuring, seniman-budayawan atawa nu miboga kaahlian jeung karep dina widang Budaya Sunda kudu wani ancrub kana politik. Boh jadi anggota partai politik atawa nyodorkeun maneh dina pemilu naha legislatif, atawa eksekutif. Ku naon kitu? Sabab, kamekaran kabudayaan Sunda teu leupas tina kawijakan politik. Malah, bisa jadi, ku cara politis ngamekarkeun kasenian jeung kabudayaan Sunda teh bisa leuwih efektif. Malah, boa-boa, leuwih efisien. Ku cara jadi eksekutif atawa legislatif, urang bisa maksa masyarakat: Basa Sunda kudu diajarkeun ti mimiti TK malah mun bisa ti mimiti jero beuteung. Tiap kacamatan kudu boga seni Sunda unggulan. Tiap taun kudu aya Festival Seni Sunda, nu lain bae diiluan ku seniman-seniman profesional. Tapi, oge ku seniman-seniman amatir. Kituna teh dibarungan ku rarancangan jeung prak-prakan nu profesional. Nepi ka eta festival teh lain bae jadi kariaan kumna rahayat nu aya di eta wewengkon, tapi oge mere dampak ekonomi nu kongkrit, nu ahirna nambahan PAD. Kukituna, sanajan rumasa lain politisi, ahli politik, atawa ahli manajemen pisan, dina harti salaku hiji profesi, kuring remen ngacapruk perkara pentingna manajemen jeung politik nu satemenna ambahan nu leuwih lega tina kapercekaan manajemen. Bongan, perkara eta nu remen kapopohokeun ku urang. Sakalina ngomong perkara tumpurna kabudayaan Sunda, urang ukur ngomongkeun Basa jeung Seni Sunda. Paling, papuket kumaha nyieun grup calung atawa grup degung. Teu salah, ngan, lian ti ngukur kana profesionalisme tadi, boa-boa, aya hal nu leuwih strategis: Dina hal ieu politik jeung, nu leuwih heureut, manajemen kasenian Sunda sorangan. Kongkritna: Aya heunteu karep urang pikeun nyieun EO husus keur mintonkeun seni Sunda, misalna?. Beh, dituna, nya aya heunteu pipikiran nyieun partai Sunda, misalna? Sawatara taun ka tukang, kuring kungsi ngobrol jeung sawatara seniman-budayawan. Ku kabeneran, keur anteng ngobrol, jol hiji inohong Sunda nu jadi aktivis di hiji partai malah jadi Ketua DPD-na pisan. Asa kabeneran. Harita keneh, kabeneran rek deukeut kana Pemilu, kuring ngajak eta inohong sangkan nyieun gawe bareng antara partai anjeunna jeung komunitas-komunitas Sunda nu aya. Urang ngadamel pelatihan kangge calon-calon ti partai Bapa, ceuk kuring. Si Inohong langsung curinghak. Ngahayukeun. Ngan, teu ku hanteu, salah saurang budayawan nu aya harita, nu kawilang ngora, dina harti (kuduna) boga pipikiran nu oge ngora, ngadon ngadeetkeun jeung ngaheureutkeun udagan nu aya dina ide kuring. Muhun, Kang. Urang ngayakeun pelatihan biantara ku Basa Sunda, ceuk manehna. Kuring ukur bisa seuri koneng. Sakumaha nyieun grup calung atawa degung, pidato ku Basa Sunda aya alusna. Ngan, harita, nu kapikiran ku kuring: Kumaha calon-calon ti eta partai bisa ningali pasoalan Sunda kalayan leuwih jembar bari seukeut. Hartina, nu disebut ku kuring pelatihan teh, kumaha ngahudangkeun ka-Sunda-an maranehna. Kituna teh bari nitipkeun agenda-agenda politik nu kongkrit nu bisa jadi bahan kampanye atawa agenda eta partai pisan. Contona, kira-kira produk undang-undang naon nu kudu dijieun, nu bisa melaan kapentingan urang Sunda? Boh dina perkara ekonomi, pendidikan, atawa pasoalan lianna. Paling heunteu, pelatihan eta bisa jadi forum silih akurkeun pamanggih perkara pasoalan Sunda. Hal lian nu oge remen dipadungdengkeun atawa dihumandeuarkeun: Perkara saemetna urang Sunda pituin nu jadi anggota DPRD. Utamana di tingkat provinsi. Sanajan, di tingkat kabupaten atawa kota ge boa-boa -- sarua matak pihumandeuareunnana. Ngan, katingalna, arang jadi kacapangan. Boh di media, kaasup milis ka-Sunda-an, boh dina obrolan sapopoe. Dina hangkeutna wacana ngeunaan Sunda pituin di DPRD ieu, urang remen mopohokeun: Kumaha satemenna SDM Sunda-na sorangan? Nya, nu tadi tea: Boga heunteu karep arasup ka partai politik? Aya heunteu usaha pikeun ngahangkeutkeun kasadaran jeung kapercekaan politik urang Sunda? Karuhan negeskeun nyunda heunteu-na mah. Keur naon urang Sunda, ari euweuh mangpaatna keur Sunda mah? Pan, kitu? Lian ti eta, wacana tadi siga nu kurang gaul mun lain belegug ge. Poho, yen dina budaya partai politik di urang, sanajan cenah platformna demokrasi atawa kerakyatan, nu nangtukeun mah keukeuh bae elit-elit partai. Hartina, kahayang jadi politisi teh satemenna kudu bisa nepi ka nyangking kalungguhan di DPP. Malah, mun bisa, nya jadi Ketua Umumna pisan. Sabab, nya elit ieu nu nangtukeun. Kaasup dina nempatkeun saha-sahana nu jadi wawakil eta partai di hiji daerah. Kukituna, saheulaanan, agenda politik urang Sunda teh aya opat: Hiji, mekarkeun pipikiran para budayawan jeung seniman Sunda. Ka dua, ngahudangkeun kasadaran politik urang Sunda. Ka tilu, nempatkeun urang Sunda nu nyunda di DPRD. Ka opat, nempatkeun urang Sunda di DPP partai-partai nu aya. Kunaon budayawan deui budayawan deui? Di heunteu-heunteu kuring masih ningali potensi jeung posisi strategis maranehna. Ongkoh, aya nu nyebutkeun: Urang Sunda mah kabeh budayawan. Maksudna? Nya, teuing. Kuring mah tukang nanya. Lain purah ngajawab. Salemba Tengah, 21 Agustus 2006
Maman Gantra Jalan Salemba Tengah 51, Jakarta 10440. 0812-940-5441 --------------------------------- Ahhh...imagining that irresistible "new car" smell? Check outnew cars at Yahoo! Autos. [Non-text portions of this message have been removed]