Bilans ludila: Broj poginulih u SFRJ ratovima
Između tragedije i statistike
("Smrt jednog čoveka je tragedija, smrt milion ljudi je statistika" - J.
V. Staljin)
Procena gornje granice broja mrtvih, počev od rata u Sloveniji,
zaključno s NATO bombardovanjem Srbije i Crne Gore, dostiže cifru od
320.000
Vesna Tašić
Na teritoriji SFRJ gde je 1991. godine, na samom početku ratovanja,
živelo 23,5 miliona ljudi, deset godina kasnije ne postoji nijedan
relevantni izvor ukupnog broja poginulih nekadašnjih Jugoslovena ili
realne procene političkih i vojnih elita nedostajuće "ljudske
supstance".
Procena gornje granice broja mrtvih, počev od rata u Sloveniji i
zaključno s NATO bombardovanjem Srbije i Crne Gore, dostiže cifru od
320.000, što je u ravni nestanka ljudstva jednog Titovog Užica i njegove
okoline po popisu iz 1991. godine. Takvu procenu iznose domaće nevladine
organizacije u Srbiji, pozivajući se na istorodne strane organizacije.
Vojno-politički analitičari, međutim, na istom tom Zapadu, rado koriste
broj od 250.000 ukupno poginulih u ratovima do 1999. godine.
Kalkulisanje brojevima, počev od prve postdejtonske godine, a u cilju
političkog marketinga, u svim nacionalnim korpusima nastavlja se i
danas. Precizne podatke o sopstvenoj izginuloj populaciji podjednako
dobro čuvaju sve države.
Prema dosad iznošenim podacima od Triglava do Đevđelije, po nacionalnom
ključu, najmanje je poginulo Slovenaca (13). Procene o poginulim
Hrvatima kreću se od 23.500 (kako je tvrdio F. Tuđman) do 28.400, i to
samo u Bosni, kako tvrde bošnjački izvori. Prema istim izvorima, više je
poginulih Srba (97.300), a najviše Muslimana - 140.800. Računica
marketinških preterivanja govori da je tokom četiri godine rata dnevno
ginulo čak 19 Hrvata, 67 Srba i 97 Muslimana (?!)
Zvanični broj poginulih pripadnika Vojske Republike Srpske, prema
proceni tamošnjeg Ministarstva odbrane jeste 18.392 vojnika. MUP RS
procenjuje da je ukupan broj srpskih civilnih žrtava za četiri godine
rata 6.500. SR Jugoslvija nikada nije objavila broj poginulih vojnih
obveznika u Bosni i Hrvatskoj, a nezvanično se kalkuliše cifrom od
2.300, računajući i paravojne formacije. Prema informacijama iz
organizacije izbeglih iz Hrvatske "Veritas", ukupan broj poginulih i
nestalih Srba u Hrvatskoj je 5.717.
Karakteristično za sve države jeste da nemaju jedini pouzdani izvor -
spiskove s imenima i prezimenima poginulih. Vlada BiH Federacije, ako ne
lažu njeni službenici, bila je vrednija. Do sredine maja ove godine,
naime, ustanovljena su imena oko 70.000 mrtvih Bosanaca i Hercegovaca.
Slovenija - Rat je praktično počeo jedne srede rano izjutra, dan pošto
je slovenačka skupština na osnovu plebiscita usvojila akt o
osamostaljenju. "Danas su dozvoljeni snovi, sutra je novi dan", izrekao
je tom prilikom, 25. juna 1991, slovenački predsednik. "Novi dan", koji
je u Sloveniji trajao deset dana, u Hrvatskoj i BiH četiri godine, u
Srbiji i Crnoj Gori zvanično 72 dana, nastavlja se ovih dana u
Makedoniji.
U ratu u Sloveniji, koja je u tom momentu imala blizu dva miliona
stanovnika, od kojih 20.000 naoružanih vojnika, prema podacima
slovenačkog Crvenog krsta poginule su 62 osobe, među kojima je bilo 39
vojnika ondašnje JNA, po četiri pripadnika TO i policije, pet civila i
deset stranih državljana. SRJ, međutim, tereti Sloveniju za ubistvo 54
vojnika JNA, čime se bilans rata u Sloveniji penje na 77 poginulih.
Hrvatska - Ako je za verovati prvom predsedniku samostalne Republike
Hrvatske Franji Tuđmanu, u Domovinskom ratu u Hrvatskoj, u kom je
učestvovalo 350.000 hrvatskih građana, poginulo je i nestalo 13.500, a
ranjeno oko 37.000 Hrvata. Tuđman tvrdi da je u ratu u BiH poginulo i
nestalo 10.000, a ranjeno 20.500 Hrvata. Dakle, Hrvati ukupno imaju
23.500 mrtvih i nestalih, i 57.500 ranjenih vojnika i civila. Prema
hrvatskim izvorima, u Domovinskom ratu je ranjeno oko 40.000 ljudi.
Priču o "neviđenoj humanosti Domovinskog rata", objavljivanjem podataka
o poginulim Srbima u dvodnevnom "Bljesku" (zapadna Slavonija) i
četvorodnevnoj "Oluji" (Kordun i Banija), za sada je doveo u pitanje
jedino Hrvatski helsinški odbor '99, odnosno 2000. godine. Pošto je
dokazan identitet 410 civilnih žrtava u prvoj akciji Hrvatske vojske, u
julu prošle godine HHO je progovorio i o žrtvama "Oluje". Izveštaj
sadrži precizne podatke s imenom i prezimenom svake od 267 žrtvi srpske
nacionalnosti. Ukupan broj poginulih u obe akcije približio se brojci od
800 ubijenih. Organizacija izbeglih iz Hrvatske "Veritas", sa sedištem u
Beogradu, do sada je došla do imena daleko manjeg broja poginulih (280),
a njen prvi čovek Savo Štrbac je ne mali broj puta optuživan da
"umanjuje" srpske žrtve. "Veritas" govori o ukupno 5.717 poginulih i
nestalih Srba u Hrvatskoj, ali nema evidenciju o tome koliki je procenat
nastradalih pripadao oružanim formacijama RSK. Hrvatska i jugoslovenska
komisija za zarobljena i nestala lica prvi put su se novembra 2000.
složile da je nerasvetljena sudbina više od 1.000 Srba iz Hrvatske.
U nekoliko zagrebačkih ministarstava zaduženih za ratne žrtve ne postoje
potpuni podaci koji bi se, eventualno, mogli uporediti s Tuđmanovom
prigodnom računicom. Čak i da postoje, prema informativnom upozorenju
glasnogovornika jednog od njih, službenici su veoma sumnjičavi prema
pobudama beogradskog nedeljnika, posebno dok je na delu hajka na haške
optuženike.
BiH - U Bosni, gde su ratna razaranja bila najveća, procene broja
mrtvih, izrečene tokom rata, kretale su se od 120.000 (Biljana Plavšić),
čak do 200.000 (Haris Silajdžić). Godinu dana posle Dejtonskog sporazuma
Državna komisija za zdravstvo objavila je podatke o "žrtvama agresije na
BiH od 1992. do 1995. godine". Broj ubijenih i nestalih dostigao je
278.000 (6,37 odsto predratne populacije Republike). Većina žrtava,
prema tom izvoru, bili su Bošnjaci - 140.800, slede Srbi - 97.000, pa
Hrvati - 28.400. "Ostalih" je 12.300. U tom izveštaju ističe se da su od
ukupnog broja ubijenih civila barem 20 odsto bili maloletnici. Podatak
je potkrepljen i primerom Sarajeva, gde je među 13.000 poginulih bilo
oko 2.000 dece. Podaci Amora Mašovića, člana nekoliko komisija za
nestale u BiH, govore da je u Sarajevu poginulo 10.200 ljudi, od toga
1.600 maloletnika. Prema njegovoj proceni realan broj poginulih i
nestalih u BiH je 150.000.
Federacija BiH - Federacija BiH, bošnjački i hrvatski deo Bosne, danas
broji 48.000 šehidskih boraca, 35.000 ratnih vojnih invalida i 80.000
boraca. Dakle, 163.000 ljudi, "zelenih beretki", "nosilaca zlatnog
ljiljana" (...), koji su učestvovali u ratu. I preživeli ga.
Civilnih žrtava rata u Federaciji BiH ima 13.918, od čega ih je samo
5.763 ostvarilo pravo na zaštitu. I to 5.763 kao invalidi s oštećenjima
do sto odsto i 1.972 onih koji svoja prava ostvaruju kao članovi
porodica civila koji su tokom rata poginuli, nestali ili umrli.
Republika Srpska - Pola godine nakon Dejtona, Ministarstvo odbrane RS
napravilo je izveštaj o vojnim i civilnim žrtvama RS u proteklom ratu
koji, iako namenjen internoj upotrebi, ipak stiže do javnosti. Prema tom
izveštaju Srbi iz Bosne (do 15. maja 1992. godine u sastavu JNA, a zatim
u Vojsci RS) u oružanim sukobima na teritoriji BiH i Hrvatske imali su
18.392 poginula i 36.543 ranjena vojnika. U ovu cifru nisu uračunati
poginuli dobrovoljci iz SRJ. Ostalo je nejasno da li su i uračunati
nestali pripadnici VRS kojih, prema podacima Udruženja porodica nestalih
srpskih vojnika, ima oko 1.400. Jedan od podataka u izveštaju je da je
najviše poginulih iz Banjaluke (900). U dokumentu nema podataka o
ukupnom broju stanovnika RS mobilisanih u VRS, međutim, poređenjem
podataka o ukupnom broju stanovnika RS (1.423.000) i podatka da je bilo
mobilisano 22 odsto stanovništva, došlo se do cifre od 308.000
mobilisanih pripadnika VRS. Podatak je nepouzdan jer je određeni broj
muškaraca mobilisan samo formalno.
Mnogo teže je utvrditi civilne žrtve Srba u BiH. Ipak, prema neslužbenim
podacima MUP-a RS, pretpostavlja se da je za četiri ratne godine
poginulo 6.500 civila srpske nacionalnosti.
Prema podacima Ministarstva za pitanja boraca, žrtava rata i rada, u RS
ima 1.607 korisnika civilne invalidnine, kao i 1.388 korisnika porodične
civilne invalidnine. U RS je registrovano 2.995 civilnih žrtava rata s
dokazima, s tim što status civilne žrtve rata nisu mogli ostvariti
civili koji su stradali izvan zone ratnih dejstava.
SR Jugoslavija - U Jugoslaviji ne postoji nijedna državna institucija
koja se bavi utvrđivanjem broja žrtava imenom i prezimenom, a broj
ukupnih srpskih žrtava nije poznat ni približno. Dokumentacija nije
prikupjena, kao što nije bila ni nakon II svetskog rata, kada SFRJ nije
mogla da naplatiti ratnu štetu zbog nepotpune dokumentacije o žrtvama.
U vojnim krugovima SRJ neformalno se može saznati da je u ratnim
sukobima na teritoriji Slovenije, Hrvatske i BiH poginulo i nestalo oko
2.300 vojnika sa ovih prostora. Pomenuti broj obuhvata lica koja su
ratovala u sastavu regularnih jedinica JNA, dobrovoljačkih jedinica
Srpske radikalne stranke, Srpske garde, Belih orlova Dragoslava Bokana i
Arkanove Srpske dobrovoljačke garde. Najviše njih, polovina od ukupnog
broja, život su izgubili na vukovarskom ratištu, što se poklapa s brojem
koji o stradanju tom prilikom iznose ozbiljniji statističari.
Vredno je pomena i to da se u SR Jugoslaviji, koja zvanično nije
učestvovala u ratu u BiH i Hrvatskoj, od '96. vode sudski postupci
protiv države, a zbog nasilnog mobilisanja izbeglica iz Hrvatske i Bosne
u proleće '95. Prema podacima Fonda za humanitarno pravo u Srbiji se
trenutno vodi 643 takvih postupka.
Po završetku jedinog rata u kom je SRJ zvanično učestvovala, tadašnji
predsednik Slobodan Milošević je rekao da je u NATO bombardovanju
poginulo 462 pripadnika VJ i 114 pripadnika policije. Samo Treća armija,
prema rečima njenog komandanta Nebojše Pavkovića, imala je 161 poginulog
i 299 ranjenih vojnika. Kada su u pitanju civili, prema tvrdnjama
jugoslovenskih zvaničnika, bilo je 1.500 poginulih i 5.000 ranjenih.
(Gubici druge strane svode se na dva pilota poginula na vežbi u
Albaniji).
Organizacija Human Rights Njatch, sedam meseci po završetku
bombardovanja, izlazi s podacima o 500 poginulih civila. Broj je viši od
priznanja američkog ministarstva odbrane ili bilo koje druge članice
NATO-a, a znatno niži od cifara jugoslovenskih vlasti.
Kosovo - Jugoslovenska vlada je 1997. procenila da je ukupan broj
Albanaca u Jugoslaviji 1.714.768. Stradanja Albanaca na Kosovu od
početka sukoba '98. do kraja bombardovanja u nevladinim organizacijama
se procenjuju na 10.000-13.000. Kalkulacije brojem stradalih Albanaca
kulminirale su uoči bombardovanja, kada dostižu cifru od 100.000 vojno
sposobnih muškaraca koji su nestali i "moguće da su ubijeni" (Vilijem
Koen, američki ministar odbrane), a Stejt dipartment u jednom momentu
lansira cifru od 500.000 nestalih Albanaca "za koje se strahuje da su
mrtvi". Pošto su haški istražitelji neposredno posle bombardovanja
sproveli istragu i identifikovai 2.108 tela kosovskih Albanaca, već tada
se i u zapadnim medijima postavilo pitanje gde su preostale žrtve kojima
su zapadni zvaničnici pravdali bombardovanje. Ispostaviće se da je,
umesto na desetina tela, u grobnicama pronalaženo u proseku po 17 tela.
Zapadna štampa izrekla je procenu da će ukupan broj ubijenih Albanaca
preći 8.000 (529 grobnica puta 17) kad se svi grobovi ispitaju, ali u
isto vreme ističe da je brojka od 5.000 verovatnija. Sada već i na
Zapadu malo ko veruje da će se ukupan broj žrtava približiti ratnim
procenama. Broj do sada pronađenih tela kosovskih Albanaca tek je nešto
veći od broja ubijenih civila u NATO bombardovanju.
Cifra će se, izvesno je, znatno uvećati po identifikaciji tela
pronađenih u masovnim grobnicama u okolini Beograda. Republički ministar
policije zasad govori o 800 ubijenih.
Spisak ubijenih produžava se imenima ubijenih Srba po dolasku Kfora na
Kosovo. Prema međunarodnim izvorima radi se o broju od 135 ubijenih
Srba, dok je Raško-prizrenska eparhija objavila spisak od 357 ubijenih
samo do 1. septembra u godini bombardovanja. U Memorandumu bivše
jugoslovenske vlade o sprovođenju Rezolucije 1244, godinu dana po
dolasku Kfora na Kosovo, kaže se da je od dolaska Kfora i Unmika ubijeno
447 Srba i drugih nealbanaca.
Udruženje ratnika i invalida OVK-a, sa sedištem u Prištini, nikada nije
objavilo ukupan broj Albanaca poginulih pod oružjem, a njegov anonimni
predsednik posebno nije imao nameru da ga predoči beogradskim novinama.
Da se zaključiti da bi, eventualno, manji broj od trenutno korisnog,
mogao naškoditi stečenom "ugledu".
Što se tiče Srba, Hrvata i Bošnjaka, lansirane laži političkih elita
svih ranije pomenutih država, u ciju prikrivanja verodostojnih podataka,
nesumnjivo je, demantovaće rezultati demografskih istraživanja. Sva
takva istraživanja sprovedena u međuvremenu upućuju na zaključak da će
svaki eventualni budući rat biti i poslednji koji će bilo koji od tri
sukobljena naroda voditi pod sopstvenim imenom.
Demografska kretanja
Negativni demografski trendovi zabeleženi su u obe države koje su
najviše bile zahvaćene ratom. Prema prvim rezultatima martovskog popisa
stanovništva u Hrvatskoj, kada je rat počeo Hrvatska je imala blizu pet
miliona stanovnika, kada se završio 2,9 odsto manje. Najveći udeo u
smanjenju tiče se Srba, kojih je na popisu 1991. u Hrvatskoj bilo blizu
600.000, a realno je očekivati da ih, kada se konačno obrade podaci
martovskog popisa, neće biti više od pet odsto. Procena hrvatskih
demografa je da je broj stanovnika smanjen za 200.000. Negativan
demografski trend ogleda se i u podacima da se od početka rata do 1998.
iz Hrvatske iselilo 130.000 ljudi, te da je u istom periodu bilo 45.000
više umrlih nego rođenih.
Prema rezultatima popisa iz 1991, Bosnu i Hercegovinu je naseljavalo
više od četiri miliona stanovnika dok danas, prema podacima UNHCR-a iz
1997, na tom prostoru ima 3,5 miliona ljudi. Većina demografskih
istraživanja govori da bi danas u BiH, da nije bilo rata, živelo 4,5
miliona ljudi. Prema procenama demografa Ilijasa Bošnjovića (u knjizi
Demografska crna jama), u BiH živi 1,4 milion Bošnjaka, 980.000 Srba,
440.000 Hrvata... Stepen starosti stanovništva povećan je na području s
bošnjačkom većinom za 83,5 odsto, s hrvatskom većinom za 104,7 odsto i
sa srpskom većinom za čak 124,8 odsto. Stopa nataliteta u tri nacionalna
korpusa smanjuje se istim redom. Stope smrtnosti povećane su na sva tri
područja, a najviše na području sa srpskom većinom, najverovatnije zato
što su Srbi ujedno i najstarija populacija. Tokom četiri ratne godine u
inostranstvo se iselilo 218.000 Srba, 108.000 Bošnjaka, 67.000 Hrvata,
te 56.000 ostalih. Rezultati neformalnog popisa, rađenog u RS 1994.
godine, proglašeni su za državnu tajnu. Iz očiglednih razloga.
Demografska istraživanja govore da je na prostoru RS poginulo, nestalo
ili prirodnom smrću umrlo 119.950 stanovnika.
Zanimjiv je podatak da u celoj Bosni od 15 odsto vernika pre rata danas
živi samo 15 odsto onih koji to nisu.
NSP Lista isprobava demokratiju u praksi
==^================================================================
EASY UNSUBSCRIBE click here: http://topica.com/u/?bUrBE8.bVKZIq
Or send an email To: [EMAIL PROTECTED]
This email was sent to: archive@jab.org
T O P I C A -- Register now to manage your mail!
http://www.topica.com/partner/tag02/register
==^================================================================
